Preview

Шәкәрім Университетінің Хабаршысы. Техникалық ғылымдар сериясы

Кеңейтілген іздеу
№ 3(3) (2021)
Шығарылымды жүктеу PDF (Russian)
6-11 175
Аннотация

Бұл мақала астық өңдеу өнеркәсібінің шағын кәсіпорындарында мақсары майын өндіруге арналған тәжірибелік шнекті престің конструкцияларын әзірлеуге арналған. Майлы дақылдарды шнекті престе престеу процесін әзірлеу үшін теориялық талдау қарастырылады. Математикалық модельдеу әдістерін қолдана отырып, дисперсті материалдан сұйық фазаны сығуға арналған есеп сипатталған және шешілген. Және де принциптік схемасы келтіріліп, пресс жабдығының сипаттамасы және оның жұмыс істеу принципі келтірілген. Престеу процесін теориялық есептеу үшін ұсынылған әдіс жұмыс органының ұсынылған конструкциясын пайдалана отырып, престеу арқылы мақсары майын алуды және оптималды параметрлерді анықтауға мүмкіндік береді. Престеу процесін күшейту кезінде қажетті параметрлерді алдын ала ескере отырып, оңтайлы мәндерді анықтауға мүмкіндік беретін математикалық модельдің тәуелділіктері (өрнектері) алынды.

11-14 232
Аннотация

Бұл мақала қазіргі таңда өзекті мәселеге айналған сүт және сүтқышқылды өнімдер жайында болмақ. Біздің елімізде және шетелде сүтқышқылды өнімдер өндірісінің технологиясы мен техникасында айтарлықтай өзгерістер болып, өнім ассортименті кеңеюде. Бұл мақалада шетелдік ғалымдардың ғылыми жұмыстары мен зерттеулері қарастырылып, сондай-ақ соңғы жылдардағы зерттелген өнімдердің қасиеттері зерттеліп жаңа технологиялары әзірленді. Әдеби дереккөздерді талдау және жалпылау технологияны дамытудың, сүтқышқылды өнімдердің тағамдық және биологиялық құндылығын арттырудың көптеген мәселелері жеткілікті зерттелмегені көрсетілді.

Сонымен қатар соңғы кездері оң үрдістер орын алуда – өсімдік шикізаты қосылған (көкөністік, жеміс – жидектік) сүт қышқылды өнімдердің рецептурасында балғын түрде, сонымен қатар консервіленген (пюре, джем, құрғақ концентраттар) қолданылуы сүтқышқылды өнімдерге әр түрлі дәмдік түстер және көмірсулар, дәрумендер және минералды заттардың құрамының жоғарылауын қамтамасыз етеді. Сүтқышқылды өнімдер өндірісінде көкністік, жеміс – жидектік толықтырғыштарды қолдану шығарылатын өнімнің ассортиментін кеңейтуді және органолептикалық көрсеткіштерін жақсартуды қамтамасыз етеді.

14-18 184
Аннотация

Қазіргі физикалық элементық бөлшектер технологиялардың қымбаттауы мен күрделілігіне сондай-ақ мұндай эксперименттерді өткізуге ұзақ мерзімді іргелі дайындықтың қажеттілігіне байланысты эксперименттерді жүргізу күрделене түседі. Элементар бөлшектер физикасында жүретін процестер статистикалық сипатқа ие болғандықтан, мұндай эксперименттерді модельдеу бөлшектердің өзара әрекеттесуі және олардың детектор арқылы өтуі сияқты кездейсоқ процестердің жиынтығын бірнеше рет өлшеу болып табылады. Бұл мәселені Монте-Карло әдісімен физикалық эксперименттерді компьютерлік модельдеу шеше алады. Бұл жұмыста geant4 бағдарламалық пакетін қолдана отырып нейтрондық сәулеленуді зерттеу бойынша экспериментті модельдеу нәтижелері берілген. Модельдеу нәтижелері нейтрондардың нақты әрекетімен сәйкес келетіні көрсетілген. Көрсетілген деректер бұл әдісті осындай эскперименттерді модельдеуде қолдануға болатындығын көрсетеді.

18-28 166
Аннотация

кесекті ет өнімінің құрамына инъекциялау арқылы енгізлген. Зерттеу барысында итмұрын шикізатынан алынған сығындының әр түрлі мөлшерін (10, 15%) ірі кесекті ет өнімінің органолептикалық, физика-химиялық көрсеткіштеріне әсерінің нәтижелері көрстеілген. Ірі кесекті ет өнімдерін дайындау әдісі, өсімдік қоспасын, дәмдеуіштерді, суды және термоөңдеуді пайдалануды көздейді.Зерттеудің осы кезеңінде біз ірі кесекті ет өнімінің технологиясындағы өсімдік қоспаларының оңтайлы арақатынасын анықтау үшін эксперимент жүргіздік. Ірі кесекті ет өнімдерін – бір немесе бірнеше ірі бұлшықеттерден тұратын, біртұтас болып табылатын және біртекті емес технологиялық құндылықпен сипатталатын тек еттердің кесектерінен жасайды. Беті тегіс, бұлшық ет тінінің терең кесіндісіз (10 мм-ден артық емес), сіңірлер мен қатты беттік ұлпалары алынып тасталады. Еттің тағамдық және биологиялық құндылығы. Еттiң тағамдық құндылығы оның құрамына кiретiн ұлпалар қатынасына байланысты болады. Тағамдық құндылықты анықтаған кезде ең бiрiншi биологиялық толық  құнды және тез сiңетiн ақуыздар құрамымен анықталады. Биологиялық құндылық ақуызды компоненттердiң сапасына байланысты болады. Құрамына итмұрынның 10%-дық экстрактісі қосылған тұздық енгізілген ірі кесекті ет өнімі және 15% экстрактісі  қосылған тұздық енгізілген ірі кесекті ет өнімдерінің ылғалдылығы жоғары, консистенциясы жұмсақ, итмұрын экстрактісінің иісіне тән жағымды иісі бар болды.

28-32 177
Аннотация

Мақалада Turbosite платформасында «Cognition» электронды оқулығының әзірленгені көрсетілген. Зерттеудің артықшылықтары мен нәтижелері осы электронды оқулықты ағылшын тілінде оқыту процесінде пайдалану кезінде беріледі. Түрлі-түсті дизайнның, оқу материалын ұсынудың әртүрлі формаларының болуының арқасында әртүрлі жастағы студенттерге материалды әлдеқайда жылдам және жақсы меңгеруге мүмкіндік берді деген қорытынды жасалды. Оқулықтың электронды нұсқасы дәстүрлі қағаз нұсқасынан басты айырмашылығы біріншісінің ашық жүйесінде. Егер ақпарат ескіріп, жаңартуды қажет ететін болса, онда оқулықтың қағаз нұсқасын жаңа басылымда шығаруға тура келеді, бұл көп уақыт пен үлкен қаржылық шығындарды талап етеді. Ал электронды нұсқада көп қаржылық және уақыт шығынынсыз ақпаратты оңай қосуға, ауыстыруға немесе жоюға болады.

32-35 130
Аннотация

Жұмыста төменгі цикл төмен қайнайтын жұмыс сұйықтығының қаныққан буымен жүзеге асырылатын, бұл жағдайда фреон-410, қалалардың жылумен жабдықтау жүйелерінде екілік бу турбиналық қондырғының циклін пайдалану мүмкіндігі қарастырылады. Фреонның бұл түрінің артықшылығы - ол іс жүзінде улы емес, химиялық тұрақты және фазалық түрлендірулерде тұрақты температураны сақтайды. Жоғары температура аймағында жұмыс сұйықтығы ретінде су (су буы) алынады, оның қол жетімділігі мен қауіпсіздігі сияқты артықшылықтары бар, ал кемшіліктері шектеулі төмен критикалық температура және жоғары жылу сыйымдылығы болып табылады. Жұмыс екілік циклдің жылулық тиімділігін анықтайды және оның Карно циклінің жылулық тиімділігіне тәуелділігін белгілейді.

35-38 176
Аннотация

Бұл жұмыста жылыту құрылғыларының тиімділігі қарастырылады. "Автоматтандырылған жылу жүйесі-03" эксперименттік қондырғысында пайдалану жағдайларын модельдеу жүргізілді. Жылыту жүйесінің салқындатқышының температурасы қалай өзгеретіні қарастырылады (су әдетте салқындатқыш ретінде қолданылады), өйткені олар жылыту құрылғыларынан өтеді. Жылыту құралдары бір-бірімен рет-ретімен қосылған, бұл ретте температура бақыланады: бірінші жылыту аспабына кіре берісте, бірінші жылыту аспабынан шыға берісте және екінші жылыту аспабына кіре берісте, екінші жылыту аспабынан шыға берісте. Нәтижесінде уақыт өте келе салқындатқыштың температурасының өзгеруін көрсететін графиктер алынды. Математикалық өңдеу нәтижесінде жылыту құрылғыларының жылу өнімділігінің жұмыс ұзақтығына тәуелділігін сипаттайтын теңдеулер алынды.

38-41 182
Аннотация

Осы жұмыста ЖЭО түтін газдарын тазарту үшін электр сүзгілерін пайдалану мүмкіндігі қарастырылады.Республиканың энергетика объектілеріндегі жылу өндіргіш құрылғылардың көпшілігі қатты отын-көмірді пайдаланатынын ескерсек, түтін газдарын тазарту дәрежесін арттыру мәселесі өте маңызды және өзекті болып табылады.Мақалада электр сүзгілерінің жұмыс принципіне, тазарту әдістеріне, газдардың қозғалыс бағытына және электродтардың пішініне сәйкес жіктелуі келтірілген. Электростатикалық сүзгілердің артықшылықтары егжей-тегжейлі көрсетілген. Жұмыста Қаражыра көмірінің құрамы және есептеу жүргізілетін химиялық және механикалық ақауларды қоса алғанда, бастапқы бастапқы деректер келтіріледі. Семей қаласының 1-ЖЭО түтін газдарының (шығарындыларының) құрамына талдау бар. 1-ЖЭО базасында жүргізілген зерттеулер нәтижелері электр сүзгісін қолдану тиімділігінің дәрежесін көрсетеді.

42-47 259
Аннотация

Шығыс Қазақстан облысында бұрынғы Семей ядролық сынақ полигонының аумағында орналасқан «Қаражыра» көмір кен орнының топырағындағы қорғасынның жалпы құрамы мен оның қосындыларының кеңістіктік таралу ерекшеліктері зерттелді.

Кен орнының топырағындағы қорғасынның орташа концентрациясы фондық мәндерден 2,5 есе асып кететіні анықталды, алайда кларкке қатысты қорғасын топырақта қарқындылығы мен контрастында айтарлықтай ауытқулар тудырмайды. Ауыр металмен ластанудың ең жоғары деңгейі зерттеу объектісінің солтүстік бөлігінде табылды, бұл тау жыныстары үйіндісінің және көмір тиеу пандусының, сондай-ақ жел көтерілуінің орналасуына сәйкес келеді. Қорғасынның ең аз мөлшері топырақта шығыс бағытта шоғырланған.

Көмір кесіндісінің техногендік ластанған аумағында өсетін Parmelia vagans қынасында химиялық элементтің жинақталуының максималды және минималды аймақтары белгіленді. Қынадағы қорғасынның орташа концентрациясы 3,9 мг/кг құрады, бұл фондық деңгейден 2,8 есе жоғары. Есептелген биологиялық сіңіру коэффициенті А.Н. Перельман классификациясына сәйкес қынадағы жинақтау қабілеті бойынша қорғасынның күшті жинақтау элементтеріне жататынын көрсетті. Қынадағы қорғасынның мөлшері мен оның зерттелетін объектінің жер жамылғысында жиналуы арасындағы байланыс анықталды.



ISSN 2788-7995 (Print)
ISSN 3006-0524 (Online)
X