СҮТ ӨНІМДЕРІНІҢ ҚЫШҚЫЛДЫҒЫН МҰЗДАТУ ТЕМПЕРАТУРАСЫ БОЙЫНША АНЫҚТАУ ТӘСІЛІН ӘЗІРЛЕУ

Сүт пен оның өңделген өнімдерінің қауіпсіздігінің маңызды көрсеткіштерінің бірі өнімнің балғындығы мен сақтау мерзімін анықтайтын қышқылдық болып табылады. Сонымен қатар қышқылдықты өлшеудің дәлдігі мен жылдамдығын арттыру қазіргі уақытта қолданылатын титриметриялық әдіс пен рН-метрияның мүмкіндіктерімен шектеледі. Осыған байланысты баламалы өлшеу әдістерін іздеу міндеті қойылды. Сұйық өнімнің қату температурасын анықтау әдісі ретінде криоскопиялық сынақтан өтті. Зерттеу нысаны ретінде майлылығы 2,5% нормаланған сиыр сүтінен зертханалық дайындалған сүзбе сүті таңдалды.

Йогурттың төрт дайындалған үлгісі үшін титрленетін қышқылдық (ТА) автоматты титометр көмегімен өлшенді, ал мұздату температурасы (Tz) ашыту процесі кезінде – жаңа сүттен дайын йогуртқа дейін криоскоп-миллиосмометрдің көмегімен өлшенді. Алынған мәліметтер форманың осы физикалық шамалары арасында сызықтық байланысты орнатуға мүмкіндік берді: CT = (– Тз – 0,4701) / 0,0023 R2 = 0,9879.

Әдіс сүт өнімдерінің қышқылдығын сенімді түрде көрсетуге мүмкіндік береді: температураны өлшеу дәлдігі 0,1%-дан жоғары (температура -0,5°С 0,001°С дәлдікпен өлшенеді), әдетте рНметрлердің қателігі 1% және титриметриялық әдіс ±1°Т төзімділікпен нәтиже береді.

Алынған мәліметтер сүт өнеркәсібінде зертханалық тәжірибеде криоскопиялық әдісті қолдануды ұсынуға мүмкіндік береді.

1. Технический регламент Таможенного Союза ТР ТС 033/2013 «О безопасности молока и молочной продукции», принят Решением Совета Евразийской экономической комиссии от 9 октября 2013 г. №67 (с изменениями на 15 июля 2022 года)). URL: https://files.stroyinf.ru/Data2/1/4293778/4293778171.pdf (дата обращения: 29.09.2022).

2. ГОСТ 31449 -2013. Межгосударственный стандарт. Молоко сырое. Технические условия. – М.: Изд-во Стандартинформ, 2013. – 8 с.

3. СТБ 1598-2006. Молоко коровье. Требования при закупках. – Минск: Госстандарт, 2006. – 15 с.

4. СТ РК 1733-2015. Молоко и молочные продукты. Общие технические условия. – Астана: Комитет технического регулирования и метрологии Министерства по инвестициям и развитию Республики Казахстан (Госстандарт), 2015. – 52 с.

5. Тёпел А. Химия и физика молока / А. Тёпел. – СПб.: Профессия, 2012. – 513 с.

6. Твердохлеб Г.В. Химия и физика молока и молочных продуктов / Г.В. Твердохлеб. – М.: ДеЛи принт, 2006. –149 с.

7. Горбатова К.К. Биохимия молока и молочных продуктов: Учебник. 5-е изд., испр. и доп. / К.К. Горбатова. – Изд-во ГИОРД.: 2021. – 336 с.

8. Брио Н.П. Технохимический контроль в молочной промышленности / Н.П. Брио, Н.П. Конокотина, А.И. Титов. – М.: ПИЩЕПРОМИЗДАТ, 1962. – 396 с.

9. Товароведная и ветеринарно-санитарная экспертиза молока и молочных продуктов: Учебное пособие / Л.Ф. Якупова и др. – Казань, 2018. – 144 с.

10. Бацукова Н.Л. Гигиеническая экспертиза молока и молочных продуктов: учебно-методическое пособие / Н.Л. Бацукова, И.П. Щербинская. – Минск: БГМУ, 2007. – 31 с.

11. ГОСТ 32892 – 2014. Молоко и молочная продукция Метод измерения активной кислотности. – М.: Изд-во Москва Стандартинформ 2015. – 4 с.

12. Крусь Г.Н. Методы исследования молока и молочных продуктов / Г.Н. Крусь, А.М. Шалыгина, З.В. Волокитина – М.: Колос, 2000. – 368 с.

13. Меркулова Н.Г. Производственный контроль в молочной промышленности. Практическое руководство / Н.Г. Меркулова, М.Ю. Меркулов, И.Ю. Меркулов. – СПб.: ИД «Профессия», 2010. – 656 с.

14. Качество молока. Справочник для работников лабораторий, зоотехников молочно-товарных ферм и работников молокоперерабатывающих предприятий / В.Я. Лях и др. – СПб.: ГИОРД, 2008. – 208 с.

15. ГОСТ 3624-92. Молоко и молочные продукты. Титриметрические методы определения кислотности. – Минск: Госстандарт, 2007. – 10 с.

16. Герасимова Н.С. Потенциометрические методы анализа / Н.С. Герасимова. – М.: Издательство МГТУ им. Н. Э. Баумана, 2010. – 44 с.

17. Комиссаренков А.А. Потенциометрия / А.А. Комиссаренков, Г.Ф. Пругло, В.А. Фёдоров. – СПб ГТУРП. – СПб., 2013. – 64 с.

18. Артеменко А.И. Справочное руководство по химии / А.И. Артеменко, В.А. Малеванный, А.И. Тикунова. – М. : Высшая школа, 1990. – 303 с.

19. Тикунова И.В. Справочное руководство по аналитической химии и физико-химическим методам анализа: учебное пособие / И.В. Тикунова, Н.В. Дробницкая, А.И. Артеменко. – М.: Высшая школа, 2009. – 413 с.

20. Свиридова А.М. Методические указания к лабораторно-практическим занятиям «Ветеринарно-санитарная экспертиза и контроль / А.П. Свиридова, О.В. Копоть, Л.С. Кипцевич. – Гродно: ГГАУ, 2008 – 43 с.

21. Коряжнов В.П. Практикум по ветеринарно-санитарной экспертизе молока и молочных продуктов / В.П. Коряжнов. – 3-е изд., испр. и доп. – М.: Колос, 1981. – 160 с.

22. Пат. 28378 Республика Казахстан, МПК G01N 33/04. Способ определения кислотности кисломолочных продуктов.

23. Wencel D. Optical Chemical pH Sensors (Review) / D. Wencel, T. Abel, C. McDonagh // Anal. Chem. – 2014. – V. 86. – Р. 15-29.

24. Steinegger A. Optical Sensing and Imaging of pH Values: Spectroscopies, Materials, and Applications / A. Steinegger, O.S. Wolfbeis, S.M. Borisov // Chem. Rev. – 2020. – V. 120. – Р. 12357-12489