БЕЛАРУСЬ СЕЛЕКЦИЯСЫНЫҢ БИДАЙ ДӘНІНІҢ ӨНУ ПРОЦЕСІНДЕ ФИЗИКА-ХИМИЯЛЫҚ ҚАСИЕТТЕРІНІҢ ӨЗГЕРУІН ЗЕРТТЕУ

Бидай әлемдегі негізгі дәнді дақылдардың бірі ретінде маңызды экономикалық рөл атқарады. Оның өндірісі мен экспорты әлемдік экономикаға айтарлықтай әсер етеді.
Бидай дәнінің негізгі бөлігі көмірсулардан тұрады. Олар негізінен крахмал ретінде кездеседі (48-63 %). Крахмалдан басқа, дәндерде 2-7 % қант (негізінен эмбрионда), сондайақ 2-3 % талшық бар. Эмбрион мен алейрон қабатындағы майдың мөлшері 2 % құрайды. 1 кг астықта орта есеппен 1,2 к.бірлік бар.
Мақалада «Рассвет» сортының күздік бидай дәнін кешенді талдаудың зерттеу нәтижелері келтірілген. Алынған зерттеу нәтижелеріне сүйене отырып, зерттелетін бидайдың өміршеңдігі мен өсу энергиясы 84% құрады, демек, бұл бидайдың үлгісі өсіруге жарамды. Өсіру кезінде физика-химиялық қасиеттердің өзгеруіне аналитикалық тәуелділіктер алынды. Алынған нәтижелер 1-ден 48 сағатқа дейін бидай дәнінің өсіру кезінде болатын өзгерістерді талдауға мүмкіндік береді. Алынған деректер өсірілген бидай дәндерін одан әрі зерттеуге және биологиялық белсенді шикізат алуға перспективалы нұсқа болатынына куәландырады.

1. Вильдфлуш И.Р. Современные технологии возделывания сельскохозяйственных культур / И.Р. Вильдфлуш и др. [Электрон. ресурс]. – 2021. – URL: https://elib.baa.by/jspui/bitstream/123456789/550/1/ecd2253.pdf (дата обращения: 20.02.2024).

2. Комплексная оценка качества зерна гречихи Белорусской селекции в процессе замачивания и проращивания [Электрон. ресурс] / В.А. Шаршунов, Е.Н. Урбанчик, А.С. Барашков, Л.В. Шустова. – 2022. – URL: https://reader.lanbook.com/journalArticle/722144#1 (дата обращения: 26.02.2024).

3. Бережная О.В. Проростки пшеницы – ингредиент для продуктов питания / О.В. Бережная, Г.Г. Дубцов, Л.И. Войно // Пищевая промышленность. – 2015. – № 5. – С. 26-29.

4. Совершенствование технологии производства хлебобулочного изделия на основе измельченного проросшего зерна пшеницы / Ф.К. Хузин, З.А. Канарская, А.Р. Ивлева, В.М. Гематдинова // Вестник ВГУИТ. – 2017. – Т. 79, № 1. – С. 178-187.

5. Пророщенные семена как источник пищевых и биологически активных веществ для организма человека [Электрон. ресурс]. / Н.И. Мячикова, В.Н. Сорокопудов, О.В. Биньковская, Е.В. Думачева – 2012. – URL: https://s.science-education.ru/pdf/2012/5/119.pdf (дата обращения: 26.02.2024).

6. Влияние использования цельнозерновой муки из пророщенного зерна пшеницы на реологические и микроструктурные свойства теста и хлеба [Электрон. ресурс] / Н. Науменко, И. Потороко, И. Калинина et al – 2021. – URL: https://downloads.hindawi.com/journals/ijfs/2021/7548759.pdf (дата обращения: 24.02.2024).

7. ГОСТ 13586.3-2015. Зерно. Правила приемки и методы отбора проб. – Взамен ГОСТ 13586.3-83. Введ. 2016-07-01. – Москва: Стандартинформ. – 2019. – 11 с.

8. ГОСТ 13586.5-2015. Зерно. Метод определения влажности. – Взамен ГОСТ 13586.5-93. – Введ. 2016-07-01. – Москва: Стандартинформ. – 2019. – 11 с.

9. ГОСТ 10840-2017. Зерн. Метод определения натуры. – Взамен ГОСТ 10840-64. – Введ. 2019-01-01. – Москва: Стандартинформ, 2009. – 10 с.

10. ГОСТ 27676-88. Зерно и продукты его переработки. Метод определения числа падения. – Введен впервые. – Введ. 1990-07-01. – Москва: Стандартинформ, 2009. – 5 с.

11. ГОСТ 10842-89. Зерно зерновых и бобовых культур и семена масличных культур. Метод определения массы 1000 зерен или 1000 семян. – Взамен ГОСТ 10842-76. – Введ. 1991-07-01. – Москва: Стандартинформ, 2009. – 4 с.

12. ГОСТ 10968-88. Зерно. Методы определения энергии прорастания и способности прорастания. – Взамен ГОСТ 10968-72. – Введ. 1988-07-01. – Москва: Стандартинформ, 2009. – 4 с.

13. ГОСТ 10844-74. Зерно. Метод определения кислотности по болтушке. – Взамен ГОСТ 10844-64. – Введ. 1974-12-10. – Москва: Стандартинформ, 2009. – 3 с.

14. Способ оптимизации проращивания зерна или семян по методу поэтапного воздушноводяного замачивания: пат. 20250 С2. Респ. Беларусь / Е.Н. Урбанчик, А.Е. Шалюта; заявитель Могил. гос. ун-т прод. – № а 20130033; заявл. 30.06.2013; опубл. 30.08.2016 // Афiцыйны бюл. / Нац. Цэнтр iнтэлектуал. уласнасцi. – 2016. – № 4. – С. 77.

15. Белкина Р.И. Производство продовольственной пшеницы в Северном Зауралье: учебное пособие [Электрон. ресурс] / Р.И. Белкина и др. – 2023. – URL: https://reader.lanbook.com/book/339863#27 (дата обращения: 24.02.2024).