СҮТ САРЫСУЫНЫҢ СИПАТТАМАСЫ ЖӘНЕ ОНЫ ӨҢДЕУДІҢ БАЛАМАЛАРЫ

Бүгінгі таңда өнеркәсіптік өңдеу процесінде қалдықсыз және екінші реттік қалдықтар мен сүттің барлық компоненттерін ұтымды пайдалануға ерекше назар аударылады. Бұл жұмыстың мақсаты қайталама сүт шикізатын (сүзбе және ірімшік сарысуы) зерттеу және оларды одан әрі өңдеу үшін пайдалану болып табылады. Мақалада сүт сарысуының құрамы туралы мәліметтер келтірілген: сүт сарысуының физикахимиялық параметрлері және минералды құрамы, сондай-ақ сүт сарысуын өңдеудің одан әрі перспективалары. Әлемде сүт сарысуына сұраныс артып келеді. Бұл, ең алдымен, сарысудың әртүрлі салаларда қолданылатындығына байланысты: тамақ, құрама жем және т.б. дамушы елдердің көпшілігінде өндірістік сектордың дамуы тамақ ингредиенттеріне, ең алдымен функционалды тамақтану өндірісіне сұранысты қалыптастырады. Ет өнімдерін тұтынудың артуы құрама жем өнеркәсібінің дамуына ықпал ететін негізгі фактор болып табылғандықтан сүт сарысуы көбінесе жоғары сапалы, теңдестірілген жем өндіру үшін қолданылады. Бай құрамының арқасында сарысу функционалды тамақ өнімдерін алудың перспективалық негізі болып табылады.

1. TR TS 033/2013. Tekhnicheskii reglament Tamozhennogo soyuza 033/2013 «O bezopasnosti moloka i molochnoi produktsiI»: prinyat resheniem Soveta Evraziiskoi ehkonomicheskoi komissii ot 09 oktyabrya 2013 goda № 67. TR TS 033/2013. URL: http://www.eurasiancommission.org/ru (data obrashcheniya: 17.04.2022). (In Russian).

2. Korotkii I.A. Sovremennye tendentsii v pererabotke molochnoi syvorotki / I.A. Korotkii, I.B. Plotnikov, I.A. Mazeeva // Tekhnika i tekhnologiya pishchevykh proizvodstv. – 2019. – Tom 49. – № 2. – S. 227-234. DOI: 10.21603/2074-9414-2019-2-227-234. (In Russian).

3. Production of whey protein hydrolysates with angiotensin-converting enzyme-inhibitory activity using three new sources of plant proteases / M.A. Mazorra-Manzano et al // Biocatalysis and Agricultural Biotechnology. – 2020. – Vol. 28. – P. 101724. DOI: 10.1016/j.bcab.2020.101724. (In English).

4. Mingruo Guo Wang. History of Whey Production and Whey Protein Manufacturing / Guo Mingruo // Whey Protein Production, Chemistry, Functionality, and Applications, First Edition. – 2019. (In English).

5. Innovatsii v pishchevoi promyshlennosti: obrazovanie, nauka, proizvodstvo / E.YU. Kichigina // Materialy 4-i vserossiiskoi nauchno-prakticheskoi konferentsii, Blagoveshchensk, 2020. – S. 79-84. (In Russian).

6. Gösta Bylund M.Sc / Dairy Processing Handbook // Tetra Pak Processing Systems ABS-221 86 Lund, Sweden. – 1995. (In English).

7. Gavrilova N.B. Tekhnologiya moloka i molochnykh produktov: traditsii i innovatsii / N.B. Gavrilova, M.P. Shchetinin. – M: Kolos, 2012. – 542 s. (In Russian).

8. Programmy industrial'no-innovatsionnogo razvitiya na 2020-2025 gody Respubliki Kazakhstan [Ehlektronnyi resurs] https://baiterek.gov.kz/ru/programs/gosudarstvennayaprogrammaindustrialno-innovacionnogo-razvitiyarespubliki-kazakhstan-na-2020-2025. (In Russian).

9. Ofitsial'nyi sait: Molochnyi soyuz Kazakhstana https://kazsut.com. (In Russian).

10. Proshutinskaya YU.S. Tekhnologiya produktov iz obezzhirennogo moloka, pakhty i molochnoi syvorotki / YU.S. proshutinskaya // Molodezh' i nauka: Ural'skii gosudarstvennyi agrarnyi universitet, 2019. – 83 s. (In Russian).

11. Arsen'eva T.P. Bezotkhodnye tekhnologii otrasli: ucheb.-metod. Posobie / T.P. Arsen'eva. – SPb.: NIU ITMO; IKhIBT, 2014. – 37 s. (In Russian).

12. The prospects of using milk whey / Zh.A. Abish, R.S. Alibekov, A.A. Utebayeva, E.V. Sysoeva // Proceedings international scientific-practical conference «Auezov readings–21: new kazakhstan – the future of the country» dedicated to the 80th anniversary of m. Auezov south Kazakhstan university – Shymkent: M.Auezov SKU, – 2023. (In English).

13. Mousse from caseic whey / M.K. Kassymova, A.K. Mamyrbekova, G.E. Orymbetova, Z.I. Kobzhasarova, A. Blija // Reports of the NAS RK, Almaty. – 2021. – № 6. – P.50-57. (In English).

14. Development of technology production of soft cheese «Mozzarella» on the basis of goat's milk / G.E. Orymbetova, M.K. Kassymova, E.M. Orymbetov, S.T. Azimova // The Journal of Almaty Technological University. – 2023. – № 4. – R. 114-121. https://doi.org/10.48184/2304-568X-2023-4-114-121. (In English).

15. Chemical characterisation and application of acid whey in fermented milk / P. Lievore et al // Journal of food science and technology. – 2015. – T. 52. – R. 2083-2092. https://doi.org/10.1007/s13197-013-1244-z. (In English).

16. Carvalho F. Cheese whey wastewater: Characterization and treatment / F. Carvalho, A.R. Prazeres, J. Rivas // Science of the total environment. – 2013. – T. 445. – R. 385-396. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2012.12.038. (In English).

17. Svanborg S. Production and characterisation of native whey and native whey products. – 2020. (In English).

18. Gupta C. Therapeutic potential of milk whey / C. Gupta, D. Prakash // Beverages. – 2017. – T. 3. – №. 3. – R. 31. https://doi.org/10.3390/beverages3030031. (In English).

19. GOST 34352-2017 Syvorotka molochnaya – Syr'e. Tekhnicheskie usloviya. – Vved. 2018–01–09. – M.: Standartinform: Izd-vo «StandartinforM»,2018. – 11 s. (In Russian).

20. Zadow J.G. Utilisation of milk components: Whey // J.G. Zadow // Robinson: Modern Dairy Technology: Volume 1 Advances in Milk Processing. – Boston, MA: Springer US, 1994. – R. 313-373. (In English).

21. Whey proteins: From milk to medicine / H.C. Deeth, N. Bansal et al / Academic Press, 2018. (In English).

22. Influence of substituting milk powder for whey powder on yoghurt quality / C. González-Martınez et al // Trends in Food Science & Technology. – 2002. – T. 13. – №. 9-10. – R. 334-340. https://doi.org/10.1016/S0924-2244(02)00160-7. (In English).