ШАҒЫН СУ ЭЛЕКТР СТАНЦИЯЛАРЫН БАСҚАРУДАҒЫ ЖАСАНДЫ ИНТЕЛЛЕКТ

Өнеркәсіптік кәсіпорындарды да, елді мекендерді де арзан электр энергиясымен қамтамасыз ету мәселесі өте өзекті болды және болып қала береді. Орталықтандырылмаған электрмен жабдықтау аймақтарында 1 миллионнан астам адам тұрады. Бұл әсіресе дамыған ЭБЖ желісі жоқ, ал халық электр энергиясын тәулігіне 3-4 сағаттан дизель-электр станциясынан (ДЭС) алатын оңтүстік Қазақстанның шалғай аудандары үшін маңызды. Шағын су электр станцияларының (ШСЭС) құрылысы бұл адамдардың өмір сүру жағдайларын өзгерте алады, өңірлердің энергетикалық қауіпсіздігін қамтамасыз етеді және экономиканың дамуына ықпал етеді.

Қазіргі уақытта жаңа шағын СЭС реконструкциялауға және салуға байланысты міндеттерді шешу кезінде қызмет көрсетуші персоналдың тұрақты қатысуынсыз электр станцияларының жұмысын автоматтандыру және қашықтан басқару бойынша арзан әрі тиімді шешімдер қолдану қажет.

ШСЭС тиімді бақылау және қорғау үшін ірі электр станцияларымен салыстырғанда функционалдық мүмкіндіктердің салыстырмалы түрде көп саны көзделуге тиіс. Стандартталған интеллектуалды электронды құрылғы (ИЭҚ) автономды жұмысты қамтамасыз ете алады және суды қауіпсіз басқарудың басымдылығын анықтай алады. ИЭҚ шағын және шағын су электр станциялары үшін су беру, байланыс, мониторинг және қорғау жүйесін қоса алғанда, электр және механикалық элементтерді бақылаумен интеграцияланған болуы тиіс.

1. Берг Л. Гидроэнергетика как фактор устойчивого развития. Гидроэнергетика. / Новые разработки и технологии: шеста научно-техническая конференция, доклады и выступления. Санкт-Петербург. Изд-во «ВНИИГ им. Б. Е. Веденеева». – 2012. – С.130-167.

2. Михайлов, Л.П., Фельдман, Б.Н., Марканова, Т.К., и др. Малая гидроэнергетика. / М.: Энергатомиздат. – 1989. – 184 с.

3. Малые ГЭС в Латвии и интеллектуализация их систем управления. // Smаll hуdrороwеr in Lаtviа аnd intellectualization оf its ореrаting system. Mahnitko F., Linkеviсs J., Umbraskо J. Latv. J. Рhуs. and Techn. Sci. – 2013, 56. – № 6. – с. 3-15.

4. Волков Д.Р., Анакин С.Ю., Коньков С.А., Кулагин А.Г. Опыт разработки и внедрения систем автоматического управления и дистанционного контроля малых ГЭС // Гидротехника. 2016. – №1. – С. 10-11.

5. Искусственный интеллект для управления малыми ГЭС. AI / Bаlgаrdl., Lidberg V. (АBBАB, CorpateResearch, Vasteras 721 78 Sweden)/ Int. – 2004. 56, – № 8. – с. 20-22.