ЛЕНГЕР ҚОҢЫР КӨМІР ҚАЛДЫҚТАРЫНЫҢ МИКРОФЛОРАЛЫҚ ҚҰРАМЫ

Бұл мақалада Түркістан облысы Ленгер қоңыр көмір өндірістік қалдықтарының табиғи микрофлоралық құрамы зерттеліп, оның түрлік құрамы мен микроағзаларының генетикалық идентификациясына және микроағзалардың таза штамдарының ПТР талдамасының генетикалық талдаулар жүргізілді. Қоңыр көмір қалдықтарындағы микроағзалардың экологиялық маңызын түсіну, оны түсіну, олардың қоршаған ортаға, ауыл шаруашылығына және энергетикалық өндіріс процестеріне қалай әсер ететінін бағалауға мүмкіндік береді. Мақалада сонымен қатар, Ленгер қоңыр көмір қалдықтарының микрофлоралық құрамында целлюлоза ыдыратушы бактериялар мен гетеротрофты бактериялар тобы, микромицеттер мен актиномицеттер тобы кездесетіні нақтыланды. Микромицеттерден Mucorales, Aspergillus, Fusarium, Candida туыстарының өкілдері, бактериялардан Bacillus, Rodococcus, Pseudomonas туысының өкілдері және азот айналымының бактериялары өкілдері негізгі түрлік құрамын құрады. Сэнгер әдісімен секвенирлеу арқылы бактерия штамдарын анықтау үшін молекулалық-генетикалық талдау нәтижесінде: Priestia megaterium LB.1 штамы, Pseudomonas sp. LA.8 штамы, Aspergillus sydowii LB.M2 штамы идентификацияланды. Бұл зерттеу қоңыр көмір өндірістік қалдықтарындағы пайдалы микроағзаларының экологиялық процестердегі рөлін, олардың табиғаттағы және өндірістегі маңыздылығын терең түсінуге септігін тигізеді. Алынған зерттеу нәтижелері қоңыр көмір қалдықтарындағы микроағзалардың топырақ құнарлығын арттыру немесе биотехнологиялық мақсаттарда қолдану үшін тиімді пайдаланудың жолдарын анықтауға көмектеседі.

1. Exploring the Potential of Microbial Coalbed Methane for Sustainable Energy Development / Y. Niu et al // Molecules. – 2024. – Т. 29, № 15. – С. 3494. https://doi.org/10.3390/molecules29153494.

2. Biotechnological potentials of surfactants in coal utilization: a review / N. Akimbekov et al // Environmental Science and Pollution Research. – 2024. – Р. 1-20.

3. Optimization of extrinsic parameters for beneficiation of coal with the help of Cronobacter sp / S. Rai et al // International Journal of Coal Preparation and Utilization. – 2024. – Т. 44, № 10. – Р. 1606- 1621.

4. H2 production from coal by enriching sugar fermentation and alkane oxidation with hyperthermophilic resistance microbes in municipal wastewater / H. Zhang et al // Chemical Engineering Journal. – 2024. – Т. 489. – Р. 151487. https://doi.org/10.1016/j.cej.2024.151487.

5. Symanowicz B. Brown coal waste in agriculture and environmental protection: A review / B. Symanowicz, R. Toczko // Sustainability. – 2023. – Т. 15, № 18. – Р. 13371. https://doi.org/10.3390/su151813371.

6. Borrow pit disposal of coal mining byproducts improves soil physicochemical properties and vegetation succession / J. Bakr et al // Agronomy. – 2024. – Т. 14, № 8. – Р. 1638.

7. Coal biotransformations under aerobic conditions: Screening and characterization of potential biocatalysts / A.N. Khan et al // International Journal of Coal Preparation and Utilization. – 2024. – Т. 44, № 9. – Р. 1266-1286. https://doi.org/10.1080/19392699.2023.2270929.

8. Study of the Possibility of Biorecultivation of Soils Contaminated with Brown Coal Waste / I. Akmaral et al // Journal of Ecological Engineering. – 2024. – Т. 25, № 4. – Р. 1-10.

9. Sharma A. Ecobiology of coal mines and spoils / A. Sharma, G. Sumbali / Journal of Applied and Natural Science. – 2019. – vol.11, № 3. – P. 624-631.

10. Studying the microbiological solubilization of brown coal / Unitsky A.E. et al // null. – 2022. – vol. 56, № 4. – P.1-15. https://doi.org/10.46646/sakh-2022-2-322-324.

11. Diversity patterns in microfloras recovered from Miocene brown coals of the lower Rhine Basin reveal distinct coupling of the structure of the peat-forming vegetation and continental climate variability / Utescher et al // Geological Journal. – 2020. – vol. 56, № 4. – P. 1-18. https://doi.org/10.1002/gj.3801.

12. Changes in soil physico-chemical and microbiological properties during natural succession: a case study in lower subtropical china / X. Zhao et al // Frontiers in Plant Science. – 2022. – Т. 13. – Р. 878908.

13. Changes in soil physico-chemical and microbiological properties during natural succession on abandoned farmland in the Loess Plateau / B. Wang et al // Environmental Earth Sciences. – 2011. – Т. 62. – Р. 915-925.

14. Wastewater Treatment Using Membrane Bioreactor Technologies: Removal of Phenolic Contaminants from Oil and Coal Refineries and Pharmaceutical Industries / M.J. Khan et al // Polymers.– 2024. – Т. 16, № 3. – Р. 443.

15. Vítová M. Microbial recovery of rare earth elements from various waste sources: a mini review with emphasis on microalgae / M. Vítová, D. Mezricky // World Journal of Microbiology and Biotechnology. – 2024. – Т. 40, № 6. – Р. 1-13.

16. Weiler J. Coal waste derived soil-like substrate: An opportunity for coal waste in a sustainable mineral scenario / J. Weiler, B.A. Firpo, I.A.H. Schneider // Journal of Cleaner Production. – 2018. – Т. 174. – Р. 739-745.

17. Gawor L. Coal mining waste dumps as secondary deposits–examples from the Upper Silesian Coal Basin and the Lublin Coal Basin / L. Gawor // Geology, Geophysics and Environment. – 2014. – Т. 40, № 3. – Р. 285-289.

18. Feasibility study on the utilization of coal mining waste for Portland clinker production / B. Malagón et al // Environmental science and pollution research. – 2020. – Т. 27, № 1. – Р. 21-32.

19. ГОСТ 17.4.4.02-2017. Охрана природы. Почвы. Методы отбора и подготовки проб для химического, бактериологического и гельминтологического анализа. – Введ. 2019.01.01. – М. Изд-во стандартов, 2017. – № 52. – 10 с.

20. Микробиология и вирусология: учебно-методическое пособие / сост. Н.В. Шеховцова: Яросл. гос. ун. им. П.Г. Демидова. – Ярославль: ЯрГУ, 2017. – 64 с.

21. Лавренчук Л.С. Микробиология: практикум / Л.С. Лавренчук, А.А. Ермошин: М-во науки и высш. образования Рос. Федерации, Урал. федер. ун-т. – Екатеринбург: Изд-во Урал. ун-та, 2019. – 107 с.

22. Нетрусов А.И. Микробиология: теория и практика в 2 ч. Часть 1: учебник для вузов / А.И. Нетрусов, И.Б. Котова. – Москва: Издательство Юрайт, 2023. – 315 с.

23. Унифицированные методы исследования качества вод. Часть ІV. Методы микробиологического анализа вод. – М.: «СЭВ», 1975. – 35 с.

24. Bergey's manual of systematic bacteriology / Don J. Brenner et al. – Изд. Спрингер. 2004. – Т.1.2. – P. 400.

25. Саттон Д. Определитель патогенных и условно патогенных грибов / Д. Саттон, А. Фотергил, М. Ринальди. – М.: Мир, 2001. – 468 с.

26. PureLink™ Genomic DNA Kits. For purification of genomic DNA // https://docviewer.yandex.kz/view/0/?*=4l0. 15.08.2020.

27. The Taguchi methodology as a statistical tool for biotechnological applications: a critical appraisal / R.S. Rao et al // Biotechnology journal. – 2008. – Vol. 3, № 4. – Р. 510-523. https://doi.org/10.1002/biot.200700201.

28. Ehsanul Tanvir. Basic understanding of biostatistics is necessary for the study of biology particularly doing research in biological science. 27.12. 2020. – Importance of statistics in biotechnology | by Ehsanul Tanvir | Medium. https://tanvirmahtab547.medium.com/importance-ofstatistics-in-biotechnology-761fc226ff2a.