HACCP ҚАҒИДАТТАРЫ НЕГІЗІНДЕ ТҮЙЕ СҮТІНЕН ЖАСАЛҒАН СҮТҚЫШҚЫЛДЫ ӨНІМНІҢ САПАСЫ МЕН ҚАУІПСІЗДІГІН БАСҚАРУ

Қазіргі уақытта отандық сүт және сүт өнімдерін өндіруші кәсіпорындарының басты мақсаты тұтынушыға басекеге қабілетті, жоғары сапалы және қауіпсіз сүт өнімдерін ұсыну болып табылады. Осы орайда қауіпсіз өнім өндірудің басты кепілі кәсіпорындарда ХАССП жүйесін енгізу болып табылады.

HACCP жүйесінің басты артықшылығы – азық-түлік өндірісінің бүкіл тізбегі бойынша кезеңкезеңмен бақылау арқылы қателіктерді анықтау, атап айтқанда алдын-алу және ескерту.

Зерттеу жұмысы ҚР СТ 1179-2003 «Сапа жүйелері. НАССР қағидаттарына негізделген тамақ өнімдерінің сапасын басқару. Жалпы талаптар» ұлттық стандарты негізінде жүргізілді. Бірінші кезеңінде түйе сүтінен жасалған сүтқышқылды өнім туралы бастапқы ақпараттар (құрамы, органолептикалық көрсеткіштері, сапасы мен қауіпсіздігін сипаттайтын көрсеткіштер, қолданылуы, қаптама түрі, сақтау және жеткізу шарттары) сипатталды және оны өндіру процессінің блок-схемасы құрастырылды. Екінші кезеңінде химиялық, биологиялық және физикалық тәуекелдерді талдау үшін түйе сүті мен одан жасалған өнімдердің сапасы мен қауіпсіздігіне қатысты нормативті құжаттар, ғылыми зерттеулер жүргізілді. Одан кейін анықталған қауіпті тәуекелдерді іске асырылу ықтималдығын бағалау жүзеге асырылды. Одан әрі, «Шешім қабылдау ағашы» құралының көмегімен зерттеу объектісінің технологиясында қауіпсіздікті басқаруға және сапасын арттыруға мүмкіндік беретін сыни бақылау нүктелері анықталды.

1. ТР ТС 021/2011. О безопасности пищевой продукции (решение комиссии ТС от 09.12.11 № 880) [Электронный ресурс] - Режим доступа: http://docs.cntd.ru/document/902320560. Дата обращения: 10.05.2024

2. СТ РК 1179 - 2003 Системы качества. Управление качеством пищевых продуктов на основе принципов НАССР. Общие требования [Текст]. – Введ. 2005–01–01. – Астана: Мемстандарт, 2003. – 15 с.

3. СТ РК ISO 22000-2019 «Системы менеджмента безопасности пищевой продукции. Требования к организациям, участвующим в цепи создания пищевой продукции» Введ. 2019-12-01– Нур-Султан: Госстандарт, 2019. – 38 с.

4. Lu J. et al. The implementation of HACCP management system in a chocolate ice cream plant //Journal of food and drug analysis, 2014.Vol. 22, No. 3. Р. 391-398.

5. Yunus M. R. Hazard Analysis and Critical Control Points in cocoa bean fermentation //International Journal of Agriculture System, 2016. Vol. 4, No. 1. P. 13-26.

6. Мортимор С. HACCP. Практические рекомендации [Текст] / С. Мортимор., К. Уоллес /С: Профессия, 2016. – 520 с.

7. ТР ТС 033/2013 О безопасности молока и молочной продукции [Электронный ресурс] - Режим доступа: https://eec.eaeunion.org/comission/department/deptexreg/tr/tr-ts-033.php. Дата обращения: 10.05.2024

8. Benkerroum N. et al. Microbiological quality assessment of Moroccan camel's milk and identification of predominating lactic acid bacteria //World Journal of Microbiology and Biotechnology, 2003. Vol. 19. P. 645-648.

9. Matofari J. W. et al. Analysis of microbial quality and safety of camel (Camelus dromedarius) milk chain and implications in Kenya // Journal of Agricultural Extension and Rural Development Vol. 5. No 3. P. 50-54,

10. Kaindi D. W. M. et al. Microbiological quality of raw camel milk across the Kenyan market chain //Food, 2011. Vol. 5. No.1. P. 79-83.

11. Zhou X. et al. Relationships between Pb, As, Cr, and Cd in individual cows’ milk and milk composition and heavy metal contents in water, silage, and soil //Environmental Pollution, 2019. Vol. 255. P. 113-322.

12. Tahir M. et al. Comparative study of heavy metals distribution in soil, forage, blood and milk //Acta Ecologica Sinica, 2017. Vol. 37.No. 3. P. 207-212.

13. R Norouzirad R. et al. Lead and cadmium levels in raw bovine milk and dietary risk assessment in areas near petroleum extraction industries //Science of the Total Environment, 2018. Vol. 635. Р. 308-314.

14. Meldebekova A. et al. Heavy metals and trace elements content in camel milk and shubat from Kazakhstan //Impact of Pollution on Animal Products.2008. P. 117-123.

15. Damarany A. I. Concentrations of Sodium, Potassium, Copper, Zinc and Heavy Metals in Camel Milk Reared Under Pasture and Farm Conditions in South Egypt //Journal of Animal and Poultry Production, 2016. Vol. 7. No. 7. P. 275-278.

16. M. Soltan, A. Al-Ayed, M. Ismail, M. Shadeed Effect of the environmental factors on some element contents in camel and sheep milks: a comparative study between Qassim and Riyadh regions, KSA// International Research Journal of Public and Environmental Health, Vol. 4. No 8. P. 184-192.

17. Chen L. et al. Analysis of 17 elements in cow, goat, buffalo, yak, and camel milk by inductively coupled plasma mass spectrometry (ICP-MS) //RSC advances, 2020. Vol. 10. No. 12. – P. 6736-6742.

18. Boudebbouz A. et al. Determination of heavy metal levels and health risk assessment of raw cow milk in Guelma Region, Algeria //Biological Trace Element Research, 2023. Vol. 201. No. 4. P. 1704-1716.

19. Карпеня М.М. Технология производства молока и молочных продуктов: учебное пособие. [Текст] / М.М. Карпеня., Шляхтунов В.И., В.Н. Подрез – Минск: Новое знание, 2015. – 410 с.

20. Elagamy E. I. Effect of heat treatment on camel milk proteins with respect to antimicrobial factors: a comparison with cows' and buffalo milk proteins //Food Chemistry, 2000. Vol. 68. No. 2. P. 227-232.

21. Loiseau, G.; Faye, B.; Serikbayeva, A.; Montet, D. Enzymes ability to serve as markers of pasteurized camel milk. In Proceedings of the Conference on New Horizons in Biotechnology, Trivandrum, India, 18–21 April 2001.

22. Wernery U., Johnson B., George R. M. Gamma-glutamyl transferase (GGT), a potential marker for the evaluation of heat treatment of dromedary milk //Journal of Camel Practice and Research, 2007. Vol. 14. No. 1. Р. 9-15

23. Lorenzen P. C. et al. Evaluation of indigenous enzyme activities in raw and pasteurised camel milk //Small Ruminant Research, 2011. Vol. 97. No 1-3. P. 79-82.