САЛАУАТТЫ ТАМАҚТАНУҒА АРНАЛҒАН МАМАНДАНДЫРЫЛҒАН ШОКОЛАД ӨНІМДЕРІН ӘЗІРЛЕУДЕ БИЕ СҮТІН ЖӘНЕ ТЕҢІЗ БАЛДЫРЫНЫҢ ПОЛИСАХАРИДІН ҚОЛДАНУ

Қазіргі уақытта денсаулық сақтаудың жаһандық проблемаларының бірі тамақтану схемаларының жеке психологиялық және әлеуметтік корреляциясынан, сондай-ақ физикалық белсенділіктің жеткіліксіздігінен туындаған созылмалы инфекциялық емес аурулардың кең таралуы болып табылады. Бұл мәселені шешудің бір жолы – ас үлесіне диеталық-профилактикалық тамақтануға арналған жаңа мамандандырылған азық-түлік өнімдерін енгізу арқылы халықтың тамақтануын ұтымды етудің тиімді саясатын жүргізу. Осыған байланысты заманауи биотехнологиялық тәсілдерді қолдана отырып, кондитерлік өнімдердің ассортиментінен әртүрлі табиғи биологиялық белсенді қосылыстармен байытылған, айқын қалпына келтіретін және иммуномодуляциялаушы қасиеттері бар жаңа пайдалы тағам өнімдерін әзірлеу өзекті болып табылады. Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, бұл зерттеудің мақсаты шоколад өнімдерін қоңыр балдырлардан алынған сульфатты полисахарид – фукоиданмен байытудың технологиялық ерекшеліктерін зерттеу болды. Мақалада құрғақ бие сүті мен фукоидан ұнтағының қасиеттері жаңа шоколад өнімдерін жобалауда қолдану деректері келтірілген. Зерттеу барысында шоколад өнімдеріне фукоидан ұнтағын қосудың оңтайлы дозалары зерттелді, сонымен қатар әзірленген өнімдердің органолептикалық және физика-химиялық қасиеттері бағаланды. Фукоидан ұнтағының қолданылған дозалары 0,001%, 0,005%, 0,01% және 0,05% концентрацияларында зерттелді. Шоколад өнімдерінің зертханалық партияларының органолептикалық және физика-химиялық көрсеткіштерін бағалау нәтижелері функционалдық компонент ретінде фукоидан ұнтағының оңтайлы дозасы 100 г өнімге 0,01 г концентрация екенін көрсетті. Зерттеу нәтижелері бойынша мамандырылған шоколад өнімдерін өндірудің рецептурасы мен технологиясы құрастырылды.

1. The rise of chronic non-communicable diseases in southeast Asia: time for action / A. Dans, N. Ng, Ch. Varghese et al // The Lancet. – 2011. – Vol. 377, Issue 9766. – P. 680-689. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(10)61506-1.

2. Tulchinsky T.H. Micronutrient deficiency conditions: global health issues / T.H. Tulchinsky // Public health reviews. – 2010. – Vol. 32. – P. 243-255. https://doi.org/10.1007/BF03391600.

3. Nutritional and vitamin status in patients with neuroendocrine neoplasms / D.S.V.M. Clement, M.E.T. Tesselaar, M.E. van Leerdam et al // World journal of gastroenterology. – 2019. – Vol. 10(25). – P. 1171-1184. https://doi.org/10.3748/wjg.v25.i10.1171.

4. Приоритеты в разработке специализированных пищевых продуктов оптимизированного состава для больных сахарным диабетом 2 типа / В.А. Тутельян, Х.Х. Шарафетдинов, И.А. Лапик и др. // Вопросы питания. – 2014. – №. 6, Т. 83. – С. 41-51.

5. Vitamin D deficiency induces high blood pressure and accelerates atherosclerosis in mice / S. Weng, J.E. Sprague, J. Oh et al // PloS one. – 2013. – Vol. 1(8). – P. 1-13. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0054625.

6. International food group–based diet quality and risk of coronary heart disease in men and women / T.T. Fung, S. Isanaka, F.B. Hu, et al // The American journal of clinical nutrition. – 2018. – Vol. 1(107). – P. 120-129.

7. Этиопатогенетические основы развития язвенной болезни (обзор литературы) / А.Г. Хасанов, И.Ф. Суфияров, Р.Р. Фаязов и др. // Архивариус. – 2021. – №. 6(60), Т. 7. – С. 16-18.

8. Ryan-Harshman M. How diet and lifestyle affect duodenal ulcers. Review of the evidence / M. Ryan-Harshman, W. Aldoori // Canadian family physician. – 2004. – Vol. 5(50). – P. 727-732.

9. Романов П.С. Проблема повышенного содержания сахара в пищевых продуктах и напитках, позиционирующихся как компоненты здорового питания / П.С. Романов, И.П. Романова // Вестник Коломенского института (филиала) Московского политехнического университета. – 2020. – №. 15. – С. 186-191.

10. Определение биологической и энергетической ценности йогурта из кобыльего молока / С.Г. Канарейкина, И.А. Ахатова, В.И. Канарейкин // Вестник мясного скотоводства. – 2010. – №. 63(2). – С. 152-156.

11. Valiev A.G. Features of secondary immune response and status of nonspecific resistance of the rat, fed rations with mare's milk, rich in essential fatty acids / A.G. Valiev // Voprosy Pitaniia. – 2001. – Vol. 5(70). – P. 10-13.

12. Функциональный продукт на основе кобыльего молока / Х.С. Сарсембаев, Ю.А. Синявский, Ж.Т. Лесова // Вестник Алматинского технологического университета. – 2016. – №. 2. – С. 71-77.

13. Применение продукта кобыльего молока в реабилитации больных ишемической болезнью сердца / Л.Т. Гильмутдинова, Н.Х. Янтурина, Р.Р. Кудаярова, и др. // Бюллетень сибирской медицины. – 2010. – № 3(9). – С. 121-124.

14. Кобылье молоко в гастроэнтерологии (обзорная статья) / Б.Р. Бимбетов, А.К. Жангабылов, В.В. Бенберин и др. // Медицина (Алматы). – 2019. – №. 9. – С. 73-78.

15. Pangestuti R. Biological activities and health benefit effects of natural pigments derived from marine algae / R. Pangestuti, S.K. Kim // Journal of functional foods. – 2011. – Vol. 4(3). – P. 255-266. https://doi.org/10.1016/j.jff.2011.07.001.

16. In vitro antioxidant properties of fucoidan fractions from Sargassum tenerrimum / T. Marudhupandi, T.T.A. Kumar, S.L. Senthil, N. Devi // Pakistan Journal of Biological Sciences – 2014. – Vol. 3(17). – P. 402-407. https://doi.org/10.3923/pjbs.2014.402.407.

17. Kim M.H. Immunostimulatory effects of fucoidan on bone marrow-derived dendritic cells / M.H. Kim, H.G. Joo // Immunology letters. – 2008. – Vol. 2(115). – P. 138-143. https://doi.org/10.1016/j.imlet.2007.10.016.

18. Antihypertensive effect of fucoidan from Yangqicai (Sargassum fusiforme) in EA.hy-926 cells and spontaneously hypertensive rats / F.T. Li, X. Li, Y.H. Fu // Journal of Applied Phycology. – 2023. – Vol. 1(35). – P. 397-403. https://doi.org/10.1007/s10811-022-02868-y.

19. Якунин А.В. Оценка пищевой ценности кобыльего молока и кисломолочных продуктов на его основе и возможности их использования в детском питании / А.В. Якунин, Ю.А. Синявский, Ы.С. Ибраимов // Вопросы современной педиатрии. – 2017. – № 3(16). – C. 235-240. https://doi.org/10.15690/vsp.v16i3.1734.

20. Orlandi M. Fat composition of mare's milk with reference to human nutrition / M. Orlandi, J. Goracci, M.C. Curadi // Annali della Facolta di Medicina veterinaria. – 2003. – Vol. 56. – P. 97-106.

21. Одинец А.Г. Фукоидан: современные представления о его роли в регуляции углеводного обмена / А.Г. Одинец, Л.В. Татаринова // Лечебное дело: научно-практический терапевтический журнал. – 2016. – № 3. – С. 40-44.

22. Fitton J.H. Therapies from fucoidan: An update / J.H. Fitton, D.N. Stringer, S.S. Karpiniec // Marine drugs. – 2015. – Vol. 9(13). – P. 5920-5946. https://doi.org/10.3390/md13095920.