ТҮРКІ МӘДЕНИЕТІ КОНТЕКСТІНДЕГІ ЕРЛЕРДІҢ БАС КИІМІ

Әлемнің көне түркілік бейнесі, түркілер тарихы бізге көне түркі руникалық ескерткіштері арқылы жақсы таныс, әрі біз бұл халықтарға тән кейбір ерекшеліктерді де байқай аламыз. Түркі мәдениетінің маңызды ерекшелігі ер адамның тек қана отбасындағы емес, тұтас империя мен хандықтарды басқарған мемлекеттегі ерекше орны екені анық. Бұл ретте ұлттық бас киім үлгісі арқылы оның қызметінің маңыздылығын да анықтауға мүмкіндік болғанын атап өтуге болады. Осман империясы мемлекетінде ең маңызды орынды әскер иеленді, сол себепті әскери киімге ерекше артықшылық берілді, оның ішінде шенді көрсететін бас киімнің рөлі де айтарлықтай. Қазақтар уақытының көбін ат үстінде өткізді, сондықтан бас киімнің түр-түрімен жүруге қажеттілік туындады, бас киімнің рәсімге арналған түрлері болғаны да мәлім. Бұл мақалада қазақ және түрік халықтарындағы ерлердің бас киімінің ерекшеліктері қарастырылады. Біз қазақ және түрік халықтарындағы ерлердің бас киімінің ерекше белгілерін талдаймыз. Зерттеу аясында ерлердің бас киімінің ұқсас және айырма белгілері тән ерекшеліктері мен өзгешеліктері анықталды.

1. Жолдасбеков М.Ж., Сарткожаулы К. Атлас Орхонских памятников. − Астана: Күлтегін, 2006. − 360 с.

2. Т.Шаханов, Галимбаева А. Казахская национальная одежда. – Алма-Ата: Жалын, 1976. − 112 с.

3. Жәнібеков Ө. Қазақ киімі. Альбом. − Алматы: Өнер, 1996. − 192 б.

4. Әлімбай Н. Қазақстан Республикасы Мемлекеттік Орталық музейінің этнографиялық коллекциясы. 1 том Қазақтың дәстүрлі киім-кешені иллюстрацияланған ғылыми каталог. – Алматы: Өнер, 2009. − 344 б.

5. Маргулан А.Х. Сочинения. − Алматы: Алатау, 2012. − Т.11 − 576 с.

6. Капекова Г.А., Несіпбаева К.Р., Гильманов М.К. Өрнек жолы .Путь орнамента. Ornament's way: қазақтың ұлттық өрнектері негізінде. − Алматы: Асыл Сөз, 2015 − 239 б.

7. Традиционная одежда казахов. Научный каталог. – Алматы: Öner, – 344 с.

8. Жигалова Н.Э Записки о янычарах: Византийские писатели о турецкой системе Девширме // Научные ведомости. Серия: История, Политология, 2017, № 15. − С.8.

9. Копущу В. Названия традиционных головных уборов в турецком и гагаузском языках. − Комрат: НИЦ Гагаузии им.М.В. Маруневич, 2014. − 48 с.

10. Lale M. II. Mahmud dönemi kıyafet alanında yapılan yenilikler. Yüksek lisans tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, 2006. − 158 s.

11. Арғынбаев Х. Қазақ отбасы. − Алматы: Қайнар, 1996. − 288 б.

12. Ибрагимов Ш.М. Қазақ тұрмысының очерктері Қазақ этнографиясының кітпаханасы, 11-ші том. Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ, 2006. − 148 б.

13. Kafesoğlu İ. Türk Milli Kültürü, Boğaziçi Yayınları, İstanbul, 1989

14. Льюис Р. Османская Турция. Быт, религия, кульутра/ Пер. С англ. Л.А. Игоревского. − М.: ЗАО Центр-Полиграф, 2004. − 239 с.

15. Оразбаева Н.А. Народное декоративно-прикладное искусство казахов. − Ленинград: Аврора, 1970. − 207 с.

16. Özbay M. İlk Yazılı Belgelere Göre Türklerde Giyim, Milli Folklor, Sayı:34(Yaz Dönemi), s.53 -57, 1997.

17. Хинаят Б., Сужикова А. Национальная одежда казахского народа. − Алматы: Алматыкітап, 2007. 384 с.