СПОДУМЕННЕН ЛИТИЙДІ АЛУДЫҢ ӘРТҮРЛІ ӘДІСТЕРІ

Бұл мақала осы маңызды ресурсты дамытудың негізгі аспектісі болып табылатын сподумен концентраттарынан литий алу саласындағы заманауи жетістіктерге кең шолу болып табылады. Мақала β-сподуменнің химиялық және физикалық қасиеттерін егжей-тегжейлі сипаттаудан басталады, әсіресе оның литий алу процесіндегі маңыздылығына назар аударады. Сподуменді өңдеудің әртүрлі әдістеріне, соның ішінде термиялық өңдеу, қышқыл және алкалий шаймалау сияқты әдістерге, сондай-ақ еріткіштер мен ион алмасуды қолдану сияқты инновациялық тәсілдерге назар аударылады.

Мақалада әр әдістің техникалық аспектілері ғана емес, сонымен қатар олардың экономикалық және экологиялық тұрақтылығы да қамтылған. Литийді қалпына келтіруге байланысты экологиялық және экономикалық мәселелерге, соның ішінде қалдықтарды азайтуға және жалпы тиімділікті арттыруға бағытталған. Авторлар сонымен қатар жоғары шығындар мен процестерді масштабтау қиындықтары сияқты бар шектеулерді сыни тұрғыдан талдайды.

Мақаланың маңызды бөлігі-осы саладағы әртүрлі зерттеулер мен эксперименттік жұмыстарға шолу және салыстыру, зертханалық зерттеулерден нақты қолдануға сәтті көшкендерге баса назар аудару. Литий алу саласындағы зерттеулердің қазіргі жағдайы талқыланады және болашақ зерттеулер үшін әлеуетті бағыттарды көрсетеді. Ресурстарды тұрақты дамыту және тиімді пайдалану жағдайында осы әдістерді одан әрі дамыту және интеграциялау қажеттілігіне ерекше назар аударылады.

1. Опытно-промышленные испытания способа получения гидродиалюмината лития из необогащенного сподуменового сырья / И.С. Лилеев и др. // Химия и технология гидродиалюмината лития. – 1969. – Ч. 1. – С. 242-311.

2. Zelikman, A.N. Metallurgy of rare metals (translated from Russian) / A.N. Zelikman, O.E. Krein, G.V. Samsonov // DC: NASA and National Science Foundation. – 1966. Р. 458.

3. Литиевые месторождения сподуменовых пегматитов Сибири / Владимиров А.Г. и др. // Химия в интересах устойчивого развития. – 2012. – № 18. – 4 c.

4. Patent 2516109 United States, US4964748A. Method of extracting lithium values from spodumene ores / Ellestad R.B., Leute K.M.; Assignee: Metalloy Corp.; Filing Date: 09.16.1948; Publication Date: 07.25.1950. – 5 р.

5. Плющев В.Е. Химия и технология соединений лития, рубидия и цезия / В.Е. Плющев, Б.Д. Стенин. – Москва: Изд. Химия, 1970. – 187 с.

6. Salakjani N.K. Mineralogical transformations of spodumene concentrate from Greenbushes, Western Australia. Part 2: Microwave heating / N.K. Salakjani, A.N. Nikoloski, P. Singh // Minerals Engineering. – 2017. – Vol. 100. – P. 191-199. DOI: http://dx.doi.org/10.1016/j.mineng.2016.11.004.

7. Лейбин В. Технологический шанс русского лития / В. Лейбин // Эксперт. – 2023. – № 27.

8. Salakjani N.K. Acid roasting of spodumene: Microwave vs. conventional heating / N.K. Salakjani, P. Singh, A.N. Nikoloski // Minerals Engineering. – 2019. – Vol. 138. – P. 161-167. DOI: http://dx.doi.org/10.1016/j.mineng.2019.05.003.

9. Impact of the impurities on lithium extraction from β-spodumene in the sulfuric acid process/ F. Lajoie-Leroux et al // Minerals Engineering. – 2018. – Vol. 129. – P. 1-18. DOI: http://dx.doi.org/10.1016/j.mineng.2018.09.011.

10. Patent 2972517 United States, US723459A. Method of producing lithium sulfate from alpha and beta spodumene / MacEwan; Application filed by Department OF MINES. Application granted1961- 02-21. Publication of US2972517A 1978-02-21.

11. Khamizov R.Kh. Features of the Hydrosulfate Method for Processing Alumina-Containing Raw Materials in a Closed Reagent Cycle / R.Kh. Khamizov et al // Applied science. – 2022. – № 12(21). – Р. 11057. DOI: https://doi.org/10.3390/app122111057.

12. Patent 2840455 United States, US395813A. Production of lithium carbonate / Dwyer Th. E.; Application filed by Tholand Inc.; Application granted1958-06-24; Publication of US2840455A1975-06-24.

13. Barbosa L.I. Kinetic study on the chlorination of β-spodumene for lithium extraction with Cl2 gas / L.I. Barbosa, N.G. Valente, J.A. González // Thermochim Acta. – 2013. – Vol. 557. – Р. 61-67. DOI: http://dx.doi.org/10.1016/j.tca.2013.01.033.

14. Зеликман А.Н. Металлургия редких металлов: учебник для вузов / А.Н. Зеликман, Б.Г. Коршунов: 2-е изд., перераб. и доп. – М.: Металлургия, 1991 – 336 c.

15. Патент RU 2 663 021 C1 Российская Федерация, МПК C22B 26/12(2006.01) C22B 3/08(2006.01). Способ извлечения лития из сподумена / Балакина И.Г. и др.; заявитель и патентообладатель Ведущий научно-исследовательский институт химической технологии; заявл. 2017.07.17; опубл. 218.08.01. – 6 с.

16. Плющев В.Е. Химия и технология соединений лития, рубидия и цезия: Монография / В.Е. Плющев, Б.Д. Степин. – М.: Химия, 1970. – 408 с.

17. Patent 265449 Canada. Chloride Production. A.J. MacDougall, 1926.

18. Santos L.L. Beta-spodumene:Na2CO3:NaCl system calcination: A kinetic study of the conversion to lithium salt / L.L. Santos, R.M. Nascimento, S.B.C Pergher // Chemical Engineering Research and Design. – 2019. – Vol. 147. – Р. 338-345. DOI: http://dx.doi.org/10.1016/j.cherd.2019.05.019.

19. Ekstraksi Litium dari β – Spodumen Hasil Dekomposisi Batuan Sekismika Indonesia Menggunakan Aditif Natrium Sulfat / N.C. Natasha et al // Metalurgi. – 2018. – № 2. – Р. 69-78. DOI: http://10.14203/metalurgi.v33i2.429.

20. Setoudeh N. Enhancing lithium leaching by mechanical activation / N. Setoudeh, A. Nosrati, N.J. Welham // Mongolian Journal of Chemistry. – 2018. – Vol. 19, № 45. – Р. 44-48. DOI: http://dx.doi.org/10.5564/mjc.v19i45.1090.

21. Химия и технология редких и рассеянных элементов. / Под ред. К.А. Большакова. – Т.2: Технология редких и рассеянных элементов. – М.: Высшая школа, 1969. – 43 с.

22. Mast, E. Lithium production from spodumene / E. Mast, 2002. – EDN FTMUMB.

23. Rosales G.D. Novel process for the extraction of lithium from β-spodumene by leaching with HF / G.D. Rosales, M.D.C. Ruiz, M.H. Rodriguez // Hydrometallurgy. – 2014. – Vol. 147-148. – Р. 1-6. DOI: http://dx.doi.org/10.1016/j.hydromet.2014.04.009.

24. Патент 2361939 Российская Федерация, МПК C22B 26/12(2006.01), C22B 3/08(2006.01). Способ переработки концентрата бета-сподумена / Самойлов В.И. Куленова Н.А., Владимиров А.Г. и др.; заявитель и патентообладатель Институт геологии и минералогии Сибирского отделения РАН; заявл.: 2008.02.29; опубл. 2009.07.20, Бюл. № 20. – 5 с.

25. Extraction of lithium from β-spodumene using sodium sulfate solution / G. Kuang et al // Hydrometallurgy/ – 2018 – Vol. 177. – Р. 49-56. DOI: http://dx.doi.org/10.1016/j.hydromet.2018.02.015.

26. White G.D. Some aspects of the recovery of lithium from spodumene / G.D. White, T.N. McVay // Metallurgy and Ceramics U. S. Atomic Energy Commission. – 1958. – ORNL 2450, № 17. – Р.1- 17.