ШҚО КЕЙБІР ЭФИР МАЙЛЫ ДӘРІЛІК ӨСІМДІКТЕРДЕН АЛЫНҒАН ЭКСТРАКТТАРДЫҢ БИОЛОГИЯЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІН ЗЕРТТЕУ

Бұл зерттеуде ШҚО аумағында өсетін кейбір эфир майлы дәрілік өсімдіктерден алынған, нақтырақ айтқанда Мыңжапырақ (лат. Achillea) және Жусан (лат. Artemisia) өсімдіктері экстракттардың антиоксиданттық қаситеттері, фенолдар мен флавоноидтарының жалпы құрамын зерттелді. Зерттеу жұмысында экстракция үшін үш еріткіш, дистильденген су, ацетон және этанол қолданылды. Экстракттардың антиоксиданттық белсенділігі DPPH, ABTS, β-каротин/линол қышқылы және фенолдық, флавоноидтық қосылыстары анықталды. Қолданылған әдістерге және еріткіштерге (полярлы, аполярлы) байланысты нәтижелер алынды. Мысалы, ABTS катион радикалды жою әдісі нәтижесі бойынша ең жоғары антиоксиданттық белсенділікті екі өсімдік түрінде де бірдей ацетон сығындысы (Achillea 344.11±0.06 мг/мл, Artemisia 198.26±0.07 мг/мл) еріткіші көрсеткен. DPPH бос раикалды жою белсенділігін анықтау әдісі бойынша екі түрде де экстракттарда дистильденген су еріткішінде (Achillea 245,82±1,59 мг/мл, Artemisia 300,53±1,18 мг/мл) радикалдарды жоюдың ең күшті әсерін көрсетті. Сонымен қатар, жалпы фенол, флавоноидтық қосылыстарын зерттеу барысында Achillea-дан алынған әртүрлі еріткіш экстрактыларындағы фенолдардың жалпы мөлшері 59.71±0.13 мг/мл-ден 96.16±0.21 мг/мл-ге дейін өзгерді, ал флавоноид мөлшері 38.22±0.11 мг/мл -ден 86.65±1.17 мг/мл-ге дейін өзгерді. Artemisia экстрактыларында фенол мөлшері 40.75±0.00 мг/мл-ден 113.56±0.91 мг/мл-ге дейін өзгерсе, флаваноид мөлшері 22.74±0.00 мг/мл-ден 74.94±1.97 мг/мл-ге дейін өзгерді.

1. Состав биологически активных веществ экстрактов цветов тысячелистников аборигенной флоры Беларуси, Казахстана и России, их антиоксидантные свойства и токсичность / В.П. Курченко, Н.В. Сушинская, А.С. Чубарова и др. // Экобиотех. – 2019. – Т. 2. – № 3. – С. 286-292.

2. Вишневец Ж.В. Применение полыни горькой в лечебной практике / Ж.В. Вишневец // Ветеринарная медицина. – 2004. – № 4. – С. 38-39.

3. Прибыткова, Л.Н. Флавоноиды растений рода Artemisia / Л.Н. Прибыткова, С.М. Адекенов. – Алматы: Гылым, 1999. – 180 с.

4. Попов А.П. Лекарственные растения в народной медицине / А.П. Попов. – Здоровье, 1967.

5. Инновации при пищевой аллергии в клинической практике / В.А. Жарин, С.В. Федорович, В.Г. Цыганков и др. // Военная медицина. – 2016. – № 1. – С. 141-143.

6. Влияние пептидов сывороточных белков молока на восстановление уровня флуоресценции в системе с активированными формами кислорода / Е.И. Тарун и др. // Труды Белорусского государственного университета. – 2016. – Т. 11, ч 1. – С. 231-236.

7. Benedek B. Achillea millefolium L. sl revisited: recent findings confirm the traditional use / B. Benedek, B. Kopp // Wiener Medizinische Wochenschrift (1946). – 2007. – Т. 157. – №. 13-14. – Р. 312-314.

8. Exudate flavonoid aglycones of Achillea depressa Jka., sect. Filipendulinae (DC.) Afan.: A comparative study / S. Ivancheva et al. // Flavonoids and Bioflavonoids 1995. – 1996. – Р. 307-309.

9. Антиоксидантные и гепатозащитные свойства липидов озерных отложений / В.Н. Буркова и др. // Химико-фармацевтический журнал. – 1998. – Т. 32, №. 10. – С. 28-30.

10. Изучение химического состава и антиоксидантной активности полифенолов Artemisia santolinifolia / Л.Н. Прибыткова и др. // Сибирский журнал клинической и экспериментальной медицины. – 2011. – Т. 26, № 1-2. – С. 65-67.

11. Чернов Ю.Н. Полифенольные соединения: структура, свойства и прикладные аспекты применения / Ю.Н. Чернов, А.В. Бузлама, Ю.М. Дронова // Фарматека. – 2004. – №. 8. – Р. 43-48.

12. Insectisal Antimicrobial and Antioxidant Activities of Bulb Extracts of Allium sativum / В. Meriga, R. Mopuri, T.M. Krishna & G.V. Reddy // Asian Pacific Journal of Tropical Medicin. – 2012. – 5. Р. 391-395.

13. Shalaby E.A. Comparison of DPPH and ABTS assays for determining antioxidant potential of water and methanol extracts of Spirulina platensis / E.A. Shalaby, S.M.M. Shanab // Indian Journal of Geo-Marine Sciences. – 2013. – 42(5). – Р. 556-564.

14. Ismail A. Antioxidant activity of selected commercial seaweeds / A. Ismail, T.S. Hong // Malaysian Journal of Nutrition. – 2002. – Т. 8, № 2. – Р. 167-177.

15. Slinkard K. Total phenol analysis: automation and comparison with manual methods / K. Slinkard, V.L. Singleton // American journal of enology and viticulture. – 1977. – Т. 28, № 1. – Р. 49-55.

16. Standardization of a propolis extract and identification of the main constituents / A. ArvouetGrand et al //Journal de pharmacie de Belgique. – 1994. – Т. 49, № 6. – Р. 462-468.

17. Nemeth E. Biological activities of yarrow species (Achillea spp.) / E. Nemeth, J. Bernath // Current pharmaceutical design. – 2008. – Т. 14, № 29. – Р. 3151-3167.

18. Phenolic compounds from Achillea millefolium L. and their bioactivity / S. Vitalini et al // Acta Biochimica Polonica. – 2011. – Т. 58, №. 2. – Р. 203-209.

19. Жумабеков, Ж. Флора трав Казахстана и перспективы развития ароматерапии [на казахском]. / Ж. Жумабеков, Т. Сагиндыков // Астана Журналын. – 2019. – Т. 3, № 1. – С. 75-83.

20. Айтов Д.М. Природные ресурсы казахских трав и современное состояние фитотерапии [на казахском] / Д.М. Айтов // Экология и Денсаулық. – 2020. – № 2. – С. 98-105.