СОЛТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН ҚҰРҒАҚ ДАЛАЛЫ АЙМАҒЫНДА ТОПЫРАҚ ӨҢДЕУДІҢ ТИІМДІ ЫЛҒАЛ ҮНЕМДЕУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ

Осы мақалада ноқат дақылын өсіру кезінде ылғал-қор үнемдегіш топырақ өңдеу технологияларының тиімділігін анықтау жөніндегі ғылыми зерттеу жұмыстарының нәтижелері көрсетілген. Танаптық зерттеу жұмыстары Солтүстік Қазақстанның құрғақ далалы аймағы күңгірт-қара топырағы жағдайында дақыл алмастырылатын ауыспалы егістіктерде жүргізілді. Топырақ өңдеудің дәстүрлі (қалыпты\әдеттегі), минималды және нөлдік технологияларының топырақтағы өнімді ылғал қоры динамикасына, жырту қабатының құрылымы (қалыптасуы) мен ноқат дақылының өнімділігіне әсері зерттелді. Топырақ өңдеудің дәстүрлі технологиясымен салыстырғандаминималды және нөлдік технологияларды қолдану ноқат дақылы өнімділігінің расталған артуы\жоғарылауы анықталған. Дәстүрлі көп операциялық технологияларымен салыстырғанда топырақты қысқартылған және нолдік топырақ өңдеу негізіндегі қор үнемдегіш технологиялары дақылдардың өсу және даму жағдайлары оңтайладырумен қатар ауылшаруашылық техниканың санын және оның амортизациясын азайту арқылы операциялық шығындардың төмендеуін және өнімнің өзіндік құнын арзандатуын қамтамасыз етті, өндірістің рентабельділігін арттырды. Өндірісте қор үнемдегіш технологияларын игеру органикалық заттардың минерализациялау жылдамдылығын азайтуға мүмкіншілік береді, топырақты су және жел эрозиясынан қорғайды, астық өндіруін жоғарлатады.

1. Кирюшин В.И. Минимизация обработки почвы: перспективы и противоречия.Земледелие,№ 5, 2006. − С.12-14.

2. Карипов Р.Х.,Жумагулов И.И. Ресурсосберегающие технологии на основе сокращенной и нулевой обработки почвы в условиях сухостепной зоны//Еврозейский союз ученых. − 2016. − Часть 4 − № 9(30). − С14-16.

3. Двуреченский В.И., Гилевич С.И. К вопросу обоснования необходимости перехода на новые ресурсо- и влагосберегающие технологии при возделывании зерновых культур // Вестник Сельскохозяйственной науки Казахстана науки. − 2005. − № 10. − С. 37-41.

4. Сулейменов М.К. Основы ресурсосберегающей системы земледелия в Северном Казахстанеплодосмен и нулевая или минимальная обработка почвы //Матер. междунар. конф., посвященная 20летию Независимости Республики Казахстана. «Диверсификация растениеводства и NO-TILL,как основа сберегающего земледелия и продовольственной безопасности». − Астана-Шортанды, 2011. С. 16-26.

5. Карипов Р.Х. Возделывание зернобобовых культур с применением сберегающей технологии обработки темно-каштановой почвы //Вестник науки Казахского агротехнического университета им. С.Сейфуллина. – № 1(84) – Астана, 2015. − С 83-90

6. Беспамятный В.И. Роль зимних осадков в формировании урожая пшеницы // Науч. тр. СибНИИСХ. 1973. Т. 2(20). − С. 26-28.

7. Бакаев Н.М., Васько И.А. Мульчирование почвы соломой в Северном Казахстане //Зерн. хоз-во. 1975. − № 1. − С. 21-22.

8. Карипов Р.Х. Сберегающая технология возделывания нута в сухостепной зоне. Science Review. S.Seifullin Kazakh Agro Technical University. − Astana. 2011, − 1(2). − C. 35-42

9. Клопперанц И.В. Эффективность нулевой обработки почвы при возделывании яровой пшеницы в сухостепной зоне // Вестник с-х науки. − 2007, № 3. − С. 25-27.

10. Уразалиев Р.А., Киреев А.К. Прямой посев зерновых культур в Казахстане. // Вестник с.-х. наук Казахстана. − 2000, № 5. − С. 25-27.

11. Karipov R.H. Fighting against weed plants at minimal anl no soil tillage, Science Review. S.Seifullin Kazakh Agro Technical University. − Astana. 2011. − № 2(8). – C. 10-16.

12. Киреев А.К., Унгатов Е. Повышение плодородия почв и урожайности зерновых культур путем биологизации богарного земледелия // Вестник с.-х ауки Казахстана. − 2000, № 6 − С. 14-16.

13. Васько И.А., Бакаев Н.М. Влияние однократного и многократного мульчирования почвы соломой на водный и температурный режимы. НТБ № 36 //ВНИИЗХ. Влияние соломы и органических удобрений на факторы плодородия, рост и развитие яровой пшеницы. – Целиноград, 1982, − С. 12-22.

14. Васько И.А. Применение соломы в качестве мульчирующего материала в Целиноградской области // К вопросам агротехники полевых культур в Северном Казахстане. Сб. научн. трудов. Целиноград, 1987. − С. 101-11.

15. Мустафаев Б.А., Рахимова Б.Т. Эффективность внесения соломы на каштановых почвах Павлодарской области //В сб. Научные основы повышения продуктивности сельскохозяйственных культур в условиях северо-востока Казахстана. − Павлодар, 2003. − С. 93-95.

16. Исайкин И.И. Опыт освоения адаптивной системы обработки почвы в Мордовии // Земледелие. 2003, № 4. − С. 10-11.

17. Авров О.Е., Мороз З.М. Использование соломы в сельском хозяйстве. − Ленинград: «Колос», 1979. − 200 с.

18. Yantal Gan. Improving Canola Establishment and Uniformity across Various Soil - Climatic Zones of Western Canada. Science Edition, 2013. Canola Council of Canada. – http: // www. canolacouncil. org.

19. Gauer E. Shaykewich C.F. Stobbe E.N. Soil temperature and soil water under zero tillage in Vanitoba. Canadian journal Soil Science 1982, v.62, N 2, p. 46.

20. Deibert E. J. The role soil physical properties in managing rtduce tillage systems. − Norht Dakota farm regearch, 1983, v. 41, N 1, p. 30-33.

21. Morrison J.E. Strip tillage for «no-till » row crop production// jr.Applied Engineering in Agriculture. – 2013. − № 18(3). Р. 277 - 284.