Металлургиялық өндіріс өнімдерінің құрамындағы сурьманы талдау

Сурьма заманауи ғылым мен техникада кеңінен қолданылады. Қазіргі таңда жоғары таза сурьманың маңызды тұтынушысы жартылай өткізгіш өнеркәсібі болып табылады.

Ғылыми мақалада металлургиялық үлгілердің құрамындағы зиянды қоспалар тобына жататын сурьманы анализдеу нәтижелері келтірілген. Бұл қоспалар кендер мен олардың концентраттарын металлургиялық қайта өңдеуді қиындатады, сонымен қатар алынған өнімнің сапасын нашарлатады. Мыс өндірісінің катодты мысында сурьманың шамалы мөлшерінің болуы жылу мен электр өткізгіштігінің төмендеуіне, өнімнің икемділігінің нашарлауына әкеледі.

Технологиялық өндірістің барлық кезеңдерінде металлургиялық үлгілердегі сурьма құрамын бақылау талданатын үлгілердің матрицалық және қоспалық құрамының күрделілігіне, сурьма құрамының төмен болуына байланысты қиын. Негізгі қиындықтар металлургиялық үлгілерден сынама дайындау кезеңінде туындайды, оның негізгі мақсаты сурьманы қатты фазадан ерітіндіге айналдыру болып табылады. Дәстүр бойынша металлургиялық үлгілердің ыдырауы сынаманы қышқылмен еріту, сілтілі балқыту немесе агломерация арқылы жүзеге асырылады. Ең оңай әдіс - қышқылды еріту. Алайда, бұл әдістің бірқатар маңызды кемшіліктері бар: тұздарының гидролизіне байланысты сурьманың жоғалуы, ілеспе элементтердің кедергі келтіретін әсері, сонымен қатар сынама қышқылмен еріген кезде ерітіндіге айналады.

Сурьманы фотометриялық анықтаудағы ең сенімді нәтижелерді кедергі жасайтын элементтерді карбонаттар түрінде тұндыру және сурьманы гидролизге ұшырамайтын түрге (Me_xSb_yO_z антимонаттары) айландыру арқылы жүретін агломерациялау әдісімен алынады. Алайда, әдебиеттерде құрамында сурьма бар металлургиялық үлгілерді агломерациялау процесінің нақты шарттары сипатталмаған.

Жұмыста металлургиялық үлгілерді ыдырату әдісі ұсынылған, ол зерттелетін үлгілерді Na₂CO₃ + ZnO-мен агломерациялаудан тұрады. Ұсынылған үлгілердің фазалық құрамы анықталды. Толқын ұзындығы 425 нм болатын 1•10^-3-тен 1•10^-2 мг/мл-ге дейінгі концентрация диапазонында сурьма құрамын фотометриялық анықтаудың градуирлеу сызығы салынды.

1. Немодрук А.А. Аналитическая химия сурьмы. – М.: Наука, 1978. – 222 с.

2. https://nedra.kz/article/poleznye-iskopaemye-kazahstana-i-ih-mestorozhdeniya

3. Каунова А.А. Определение легколетучих элементов методом ЭТААС по технике дозирования суспензий образцов на никелевом модификаторе: автореф. дис.на соискание ученой степени канд. хим. наук / А.А. Каунова. – Краснодар. – 2006.

4. Карпов Ю.А., Савостин А.П. Методы пробоотбора и пробоподготовки / Ю.А. Карпов, А.П. Савостин. – М.: Бином. Лаборатория знаний. – 2003. – 243 с.

5. ГОСТ 14047.9-78. Концентраты свинцовые. Фотометрический метод определения сурьмы. –М.: Изд-во стандартов, 1978. – 4 с.

6. Уткин Н.И. Комплексная переработка медного и никелевого сырья. – М.: Металлургия, 1985. – 440 с.

7. Торочешников Н.С. Техника защиты окружающей среды. – М.: Химия, 1981. – 368 с.

8. Асанов Д.А. Модернизация систем улавливания и переработки пылей цветной металлургии: диссертация на соискание ученой степени доктора философии (PhD). – Усть-Каменогорск, 2015. – 130 с.

9. Дворкин В.И. Метрология и обеспечение качества количественного химического анализа. – М.: Химия, 2001. – 263 с.

10. РМГ 54-2002. Характеристики градуировочных средств измерений состава и свойств веществ и материалов. – Уральск. – 2004 г.