ЕРТІС ҾҢІРІНІҢ КИЕЛІ ГЕОГРАФИЯСЫ: ҚАЛМАҚҚЫРЫЛҒАН

   Осы мақалада Май ауданы Ақшиман елді мекенінің маңында орналасқан Ертіс ӛңірінің киелі нысаны «Қалмаққырылған» қарастырылған. Бұл тарихи-мәдени орын қазақ халқының жоңғар шапқыншылығына қарсы тәуелсіздік үшін күрестің куәгері. Сондықтан аталмыш мақалада XVIII ғасырдың І жартысында орын алған тарихи оқиғалар желісі ауызша және жазба деректермен қайта қалпына келтіріліп, қазақ халқының жоңғар басқыншыларымен күресі баяндалады.
   Мақаланың басты мақсаты Қалмаққырылған бойынша барлық мәліметтерді бір арнаға жүйелеп, киелі орынға қатысты ғалымдардың пікірлерін ескере отырып, ғылыми-теориялық ой елегінен ӛткізу. Сонымен қатар зерттеушілер мен саяхатшылардың естеліктері мен еңбектерінде дүниетанымдық, этнографиялық, топонимикалық, картографиялық және ауызша мәліметтерге сүйене отырып, «Қалмаққырылған» киелі орнының отандық тарихымыздағы тарихи-мәдени маңыздылығын кӛрсету.

1. Назарбаев Н. Ҽ. Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру [электрон. ресурс]. – 2017. – URL: https://www.akorda.kz/kz/events/akorda_news/press_conferences/memleket-basshysynyn-bolashakka-bagdar-ruhani-zhangyru-atty-makalasy. – қаралған кҥні: 09. 09. 2019 ж.

2. Еңсебаев Т. А. Павлодар ҿңірінің тарихы туралы очерктер / бас ред. А. Нухҧлы. – Павлодар: Павлодар мемлекеттік педагогикалық институты, 2017. – Т. 1 – 408 б.

3. Материалы по киргизскому (казахскому) землепользованию, собранные и разработанные по исследованию степных областей. – Т. 4. – Павлодарский уезд. – Воронеж: Тип. В. И. Исаева, 1908. – 505 с.

4. Мҽшһҥр Жҥсіп Кҿпейҧлы. Сарыарқа тарихы (1, 2, 3 нҧсқа) // Мҽшһҥр Жҥсіп Кҿпейҧлы. Шығармалары. – Павлодар: «ЭКО» ҒҾФ, 2006. – 8 т. – 264–290-бб.

5. Ресей мемлекеттік тарих мҧрағаты. Санкт-Петербург. Қ.1399. Т.1. Іс 223

6. Пришвин М. Ранний дневник 1905-1913 гг. Поездка от Павлодара до Каркаралинска / М. Пришвин. – Санкт-Петербург: Росток, 2007. – 800 с.

7. Сахаба Т. Қалмаққырылған қҧпиясы немесе Сарыарқаның тағдыры шешілген жер // Сарыарқа самалы. 21 желтоқсан, бейсенбі. 2017. 7 б.

8. Бықай Фарида Қалмаққырылған неге елеусіз қалды? // Егемен Қазақстан. №235(29216) 6 желтоқсан. Сҽрсенбі. 2017 ж. 1-3 бб.