СУДАҒЫ МИКРОПЛАСТИКТЕРДІ СОРБЕНТТЕРДІҢ КӨМЕГІМЕН ТАЗАРТУДЫҢ КЕШЕНДІ ӘДІСІ

Су жүйесіне зиянды заттардың түсуі судың ластануына әкеледі. Ластануға себеп болатын заттар микроорганизмдер, химиялық қоспалар және пластиктер болуы мүмкін. Қазіргі уақытта пластикалық бұйымдар өндірісінің артуы әлемдік мұхиттағы қалдықтардың 80%-ын құрайды. Микропластиктер полимер түрлеріне байланысты түсі мен тығыздығы бойынша өзгешеленіп, шығу тегіне қарай бастапқы және екінші реттік болып бөлінеді. Мұхитта табылған микропластиктердің шамамен 54,5%-ы полиэтиленнен, ал 16,5%-ы полипропиленнен тұрады, ал қалғаны поливинилхлорид, полистирол, полиэстер және полиамидтерден құралады. Теңіз суына қарағанда тығыздығы төмен болғандықтан, полиэтилен мен полипропилен су бетінде қалқып жүріп, мұхиттың жоғарғы қабатына әсер етеді, ал тығыздығы жоғары материалдар теңіз түбіне шөгеді.

Бұл зерттеуде лабораториялық жағдайда полипропиленнен микропластик дайындалды. Адсорбенттердің екі түрімен тәжірибе жұмысы жасалды. Жетісу облысы Кербұлақ ауданы Шанханай кен орнынан алынған табиғи цеолит пен грек жаңғағының қабығынан алынған белсендірілген көмір қолданылды.  Жұмыс барысында колона құру арқылы адсорбенттердің сорбциялық қасиеті анықталынды.  Морфологиялық, беттік құрылымдарына талдау жұмыстарын жасай отырып, полипропиленнен дайындап алынған микропластикті бояп, суық плазма қондырғысынан өткізіп, оптикалық микроскоппен зерттеу жүргізілді.

1. Geyer R. Production, use, and fate of all plastics ever made / R. Geyer, J.R. Jambeck, K.L. Law // Science Advances. – 2017. – № 3(7).

2. Poole M.A. Plastic Europe, 2020. Plastics – the Facts 2020. Plastic Europe / M.A. Poole, P.N. O'Farrell // The assumptions of the linear regression model. Trans. Inst. Br. Geogr. – 1971. – № 52. – 145 р.

3. Lord R. Plastics and Sustainability: A Valuation of Environmental Benets / R. Lord // Costs and Opportunities for Continuous Improvement. – 2020.

4. Garside M. Global Plastic Production / M. Garside. – 1950, 2018, 2020.

5. Sedlak D.L. Three lessons for the microplastics voyage / D.L. Sedlak // Environ. Sci. Technol. – 2017. – № 51 (14). – Р. 7747– 7748.

6. Are we speaking the same language? Recommendations for a definition and categorization framework for plastic debris / N.B. Hartmann et al ; Hüffer T.; Thompson R.C.; Hassellöv M. // Environ. Sci. Technol. – 2019. – № 53 (3). – Р. 1039-1047.

7. An overview of chemical additives present in plastics: Migration, release, fate and environmental impact during their use, disposal and recycling / J.N. Hahladakis et al // Journal of Hazardous Materials. – 2018. – № 344. – Р. 179-199.

8. Horodytska O. Plastic waste management: current status and weaknesses / O. Horodytska, A. Cabanes, A. Fullana // Plastics in the Aquatic Environment – 2019. – Part I. – Р. 289-306.

9. Eriksen M. Plastic Pollution in the World's Oceans More than 5 Trillion Plastic Pieces Weighing over 250,000 Tons Afloat at Sea / M. Eriksen // PLOS ONE. – 2014.

10. Plastic Pollution in the World's Oceans: More than 5 Trillion Plastic Pieces Weighing over 250,000 Tons Afloat at Sea / М. Eriksen et al // PLoS ONE. – 2014. – № 9(12). – e111913.

11. Duis K. Microplastics in the aquatic and terrestrial environment: sources (with a specific focus on personal care products), fate and effects / K. Duis, A. Coors // Environmental Sciences Europe.

12. – 2016. – № 28(1).

13. Eerkes-Medrano D. Microplastics in freshwater systems: A review of the emerging threats, identification of knowledge gaps and prioritisation of research needs / D. Eerkes-Medrano, R.C. Thompson, D.C. Aldridgе // Water Research. – 2015. – № 75. – Р. 63-82.

14. Hernandez L.M. Are There Nanoplastics in Your Personal Care Products? / L.M. Hernandez, N. Yousefi, N. Tufenkji // Environmental Science & Technology Letters. – 2017. – № 4(7). – Р. 280-285. 14. Microplastics in freshwater and terrestrial environments: Evaluating the current understanding to identify the knowledge gaps and future research priorities / А.А. Horton et al // Science of the Total Environment. – 2017. – № 586. – Р. 127-141.

15. Law K.L. Microplastics in the seas / K.L. Law, R.C. Thompson // Science. – 2014. – № 345(6193). – Р. 144-145.

16. Microplastics in sediments: A review of techniques, occurrence and effects / Van Cauwenberghe et al // Marine Environmental Research. – 2015. – № 111. – Р. 5-17.