КИБЕРҚАУІПСІЗДІК МҼСЕЛЕЛЕРІНДЕГІ КИБЕРҚАУІП БЕЛГІСІНІҢ МАТРИЦАСЫ НЕГІЗІНДЕ ШЕШІМДЕРДІ ҚОЛДАУ

   Ақпараттық технологиялар мен жүйелерді қолдану масштабтарының жаһандануына байланысты, олардың үздіксіз жұмыс жасауын қамтамасыз етудегі ең басты мәселе – деструктивті және рұқсат етілмеген басып кірулерден электронды ресурстардың киберқауіпсіздігі мен ақпараттық қауіпсіздігі. Мақалада киберқауіптер мен ауытқуларды (аномалии) танып білу мәселелеріндегі интеллектуалдандырылған шешімдерді қолдау жүйесінің (ИШҚЖ) білім базасында сапалық кеңістікті құру алгоритмі мен әдісі баяндалды. Әзірленіп жатқан ИШҚЖ-сін автономды түрде киберқауіпсіздік қызметтерінің аналитиктері, сонымен қатар ақпаратты қорғау жүйелерінде кешенді түрде де қолдануға болады. Ұсынылған алгоритмдер жаңа қауіптер пайда болған сайын білім қорын динамикалық түрде толтыра отырып, қауіптерді, әсіресе, сапалары қиын түсіндірілетін қауіптерді анықтау мен анализдеу уақытын қысқартуға және ақпараттандыру объектілеріне тӛнетін шабуылдарды, ауытқуларды (аномалии), қауіптерді табу жүйелерінің жалған іске қосылу санын азайтуға мүмкіндік береді.

1. Petit J., Shladover S.E. Potential Cyberattacks on Automated Vehicles, IEEE Transactions on Intelligent Transportation Systems. − 2015. − Vol. 16, Iss. 2. − P. 546-556.

2. Miao F., Zhu Q., Pajic M. G., Pappas J. Coding Schemes for Securing Cyber-Physical Systems Against Stealthy Data Injection Attacks, IEEE Transactions on Control of Network Systems. – 2016. − Vol. PP, Iss. 99. − P. 1.

3. Petrov B., Borowik M., Karpinskyy Immune and defensive corporate systems with intellectual identification of threats // Pszczyna: Śląska Oficyna Drukarska. – 2016. − P. 222

4. Sawik T. Selection of optimal countermeasure portfolio in it security planning, Decision Support Systems. – 2013. − Vol. 55, Iss. 1. − P. 156–164.

5. Fielder A., Panaousis E., Malacaria P., Hankin C., Smeraldi F. Decision support approaches for cyber security investment // Decision Support Systems. – 2016. − Vol. 86. − P. 13-23.

6. Atymtayeva L., Kozhakhmet K., Bortsova G. Building a Knowledge Base for Expert System in Information Security // Chapter Soft Computing in Artificial Intelligence of the series Advances in Intelligent Systems and Computing. – 2014. − Vol. 270. − P. 57-76.

7. Gamal M. M., Hasan B., Hegazy A. F. A Security Analysis Framework Powered by an Expert System // International Journal of Computer Science and Security (IJCSS), 2011, − Vol. 4, − No. 6, P. 505-527.

8. Dua S., Du X. Data Mining and Machine Learning in Cybersecurity // UK, CRC press. – 2016. − P. 225.

9. Buczak A. L., Guven, E. A Survey of Data Mining and Machine Learning Methods for Cyber Security Intrusion Detection // IEEE Communications Surveys & Tutorials. – 2016. − Vol. 18, − Iss. 2. – P. 1153-1176.

10. Al-Jarrah, O., Arafat, A. Network Intrusion Detection System using attack behavior classification // 5th International Conference on Information and Communication Systems (ICICS). − 2014.

11. Ben–Asher, Gonzalez, N. C. Effects of cyber security knowledge on attack detection // Computers in Human Behavior. – 2015. − Vol. 48. − P. 51-61.

12. Nishanov A. Kh, Kerimov K. F. Methods of Counteraction from Attacks Carried out Against Users in a Network the Internet // ICEIC-Electronics, news and communications, IX-the conference. − Tashkent, 2008. − P. 298-299.

13. Gamal M. M., Hasan B., Hegazy A. F. A Security Analysis Framework Powered by an Expert System // International Journal of Computer Science and Security (IJCSS). – 2011. − Vol. 4, No. 6. − P. 505-527.

14. Chang Li-Yun, Lee Zne-Jung Applying fuzzy expert system to information security risk Assessment – A case study on an attendance system // International Conference on Fuzzy Theory and Its Applications. – 2013. − Р. 346-351.

15. Kanatov M. Atymtayeva L., Yagaliyeva B. Expert systems for information security management and audit, Implementation phase issues, Soft Computing and Intelligent Systems (SCIS) // Joint 7th International Conference on and Advanced Intelligent Systems (ISIS). – 2014. − P. 896-900.

16. Lee Kuo-Chan, Hsieh C.-H., Wei L.-J., Mao C.-H., Dai J.-H., Kuang Y.-T Sec-Buzzer: cyber security emerging topic mining with open threat intelligence retrieval and timeline event annotation // Soft Computing. – 2016. − P. 1-14.

17. Pan S., Morris T., Adhikari U. Developing a Hybrid Intrusion Detection System Using Data Mining for Power Systems // IEEE Transactions on Smart Grid. – 2015. − Vol. 6, Iss. 6. − P. 3104-3113.

18. Lakhno V., Kazmirchuk S., Kovalenko Y., Myrutenko L., Zhmurko T. Design of adaptive system of detection of cyber-attacks, based on the model of logical procedures and the coverage matrices of features // Eastern-European Journal of Enterprise Technologies. – 2016. − No 3/9(81). − P. 30-38.

19. Louvieris P., Clewley N., Liu X. Effects-based feature identification for network intrusion detection // Neurocomputing. – 2013. − Vol. 121, Iss. 9. − P. 265-273.

20. Wang Z., Zhou X., Yu Z., He Y., Zhang D. Inferring User Search Intention Based on Situation Analysis of the Physical World // Chapter Ubiquitous Intelligence and Computing. – 2010. − Vol. 6406. − P. 35-51.

21. Lakhno V. Zaitsev S., Tkach Y., Petrenko T. Adaptive Expert Systems Development for Cyber Attacks Recognition in Information Educational Systems on the Basis of Signs‘ Clustering // Part of the Advances in Intelligent Systems and Computing book series (AISC). – 2018. − Vol. 754. − P. 673-682.

22. Akhmetov B., Lakhno V., Boiko Y., Mishchenko A. Designing a decision support system for the weakly formalized problems in the provision of cybersecurity // Eastern-European Journal of Enterprise Technologies. – 2017. − Vol. 1, Issue 2 (85). − P. 4-15.

23. Lakhno V., Akhmetov B., Korchenko A., Alimseitova Z., Grebenuk V. Development of a decision support system Based on expert evaluation for the situation center of transport cybersecurity // Journal of theoretical and applied information technology. – 2018. − Vol.96. No 14. − P. 4530-4540.

24. Al Hadidi M., Ibrahim Y. K., Lakhno V., Korchenko A., Tereshchuk A., Pereverzev A. // Intelligent systems for monitoring and recognition of cyber attacks on information and communication systems of transport. International Review on Computers and Software. – 2016. − Vol. 11, No 12. − P. 1167-1177.

25. Beketova G., Akhmetov B., Korchenko A., Lakhno A. Simulation modeling of cyber security systems in MATLAB and SIMULINK // Bulletin of the national academy of sciences of the republic of Kazakhstan. – 2017. − Vol. 3. − P. 54-64.