КҮКІРТІ ЖОҒАРЫ, МЫСЫ АЗ КОНЦЕНТРАТТАРДЫ ӨҢДЕУГЕ АРНАЛҒАН КЕШЕНДІ БАҒДАРЛАМАЛЫҚ ШЕШІМДІ ДАМЫТУ

Жоғары сапалы мыс кендерінің азаюы және күкірт мөлшері жоғары, мыс мөлшері аз концентраттардың үлесінің артуы мыс қорыту өнеркәсібіне елеулі қиындықтар тудырады. Дәстүрлі қорыту процестері мұндай күрделі кендерді өңдеуде экономикалық тиімділікті сақтап қалуға және экологиялық нормаларды сақтауға қиындық туғызады. Бұл жұмыста күкірт мөлшері жоғары, мыс мөлшері аз концентраттарды қорыту процесін модельдеуге арналған кешенді бағдарламалық шешімді әзірлеу сипатталады. Бағдарламалық қамтамасыз ету қорыту процесінде алынған өнімдердің, соның ішінде құнды металдардың шығынын және құрамын болжауға арналған егжей-тегжейлі математикалық үлгіні пайдаланады. Бұл бағдарлама бірнеше модульдерді біріктіреді: кенді енгізу, қорыту симуляциясы және нәтижелерді көрсету, қорыту операцияларын оңтайландыру үшін ыңғайлы платформа ұсынады. Модельге кеннің құрамы, қорыту температурасы және флюс қосуды қоса алғанда маңызды параметрлер енгізілген, бұл штейн мен шлактың шығуын дәл болжауға мүмкіндік береді. Осы нәтижелерді талдау металдарды алуды оңтайландыруға және шығындарды азайтуға көмектеседі, нәтижесінде мыс өндірудің тиімділігі мен тұрақтылығы артады. Бұл құрал Қазақстандағы сияқты күкірт мөлшері жоғары, мыс деңгейі төмен үлкен сульфидті мыс кен орындары үшін әсіресе өзекті. Бағдарламалық қамтамасыз етудің әртүрлі өңдеу сценарийлерін модельдеу мүмкіндігі өнеркәсіптік қолдану үшін құнды түсініктер береді және қорыту технологияларын неғұрлым тиімді және экологиялық таза етуге қолдау көрсетеді. Кешенді бағдарламалық шешім күкірт мөлшері жоғары, мысы аз рудаларды өңдеудің техникалық мәселелерін шешіп қана қоймай, саланың экологиялық әсерді азайту және ресурстарды басқаруды жақсарту жөніндегі күш-жігеріне де ықпал етеді. Бұл инновация мыс қорыту операцияларын оңтайландырудағы маңызды қадам болып табылады, кен сапасының төмендеуіне қарамастан, тұрақтылық пен тиімділікті арттыруға ықпал етеді.

1. Guo Z. Innovative methodology for comprehensive and harmless utilization if waste copper slag via selective reduction-magnetic separation process / Z. Guo, J. Pan, D. Zhu, F. Zhang // Journal of Cleaner Production. – 2018. – Vol. 187. – P. 910-922. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2018.03.264.

2. Moskalyk P.R. Review of copper pyrometallurgical practice: today and tomorrow / P.R. Moskalyk, A.M. Alfantazi // Minerals Engineering. – 2003. – Vol. 16, Iss. 9. – P. 893-919. https://doi.org/10.1016/j.mineng.2003.08.002.

3. Bodujen A.Ja. Vlijanie povyshenija kachestva mednyh koncentratov na jeffektivnost' ih pererabotki (The effect of improving the quality of copper concentrates on the efficiency of their processing) / A.Ja. Bodujen, B.S. Ivanov, G.V. Konovalov // Zapiski Gornogo instituta. – 2011. – Vol. 192. – P. 46-48.

4. Danilova N.V. Raschet material'nyh potokov pirometallurgicheskogo cikla pererabotki mednogo sul'fidnogo syr'ja (Calculation of material flows of the pyrometallurgical cycle of processing copper sulfide raw materials) / N.V. Danilova // Zapiski Gornogo instituta. – 2010. – Vol. 186. – P. 176-180.

5. Pirometallurgicheskaja tehnologija pererabotki bednyh po medi vysokosernistyh koncentratov (Pyrometallurgical technology of processing of poor by copper high-sulfur concentrates) / S.M. Kozhahmetov et al // Metallurg. – 2019. – № 9. – P. 90-96.

6. Innovative methodology for separating copper and iron from Fe-Cu alloy residues by selective oxidation smelting / Y.-x. Zheng et al // Journal of Cleaner Production. – 2019. – Vol. 231. – P. 110-120. https://doi.org/10.1016/j.jclepo.2019.05.215.

7. Bellemans I. Metal losses in pyrometallurgical operations – A review. / I. Bellemans, E. De Wilde, N. Moelans, K. Verbeken // Advances in Colloid and Interface Science. – 2018. – Vol. 255. – P. 47-63. https://doi.org/10.1016/j.cis.2017.08.001.

8. Reduction of copper smelting slag using waste cooking oil / S. Zhou et al // Journal of Cleaner Production. – 2019. – Vol. 236. https://doi.org/10.1016/j.jclepo.2019.117668.

9. Roshhin V.E. Kompleksnaja pererabotka medeplavil'nyh shlakov dlja poluchenija vostrebovannyh produktov (Integrated processing of copper-smelting slag for manufacture of needed products) / V.E. Roshhin, A.D. Povolockij // Jelektrometallurgija. – 2019. – № 4. – P. 25-34. https://doi.org/10.31044/1684-5781-2019-0-4-25-34.

10. Anikeev A.N. Tverdofaznoe i zhidkofaznoe vosstanovlenie shlakov (Solid-phase and liquidphase reduction of slag). / A.N. Anikeev, V.V. Seduhin, D.V. Sergeev, I.V. Chumanov // Jelektrometallurgija. – 2019. – № 4. – P. 35-38. https://doi.org/10.31044/1684–5781-2019-0-4-35-38.

11. Reduction of Chilean copper slags: a case of waste management project / Gonzalea C. et al // Scandinavian Journal of Metallurgy. – 2005. – Vol. 34, Iss. 2. – P. 143-149. https://doi.org/10.1111/j.1600-0692.2005.00740.x.

12. Komkov A.A. Raspredelenie primesej pri plavke mednogo sul'fidnogo syr'ja v pechi Vanjukova (Distribution of impurities during melting of copper sulfide raw materials in Vanyukov furnace) / A.A. Komkov, V.P. Bystrov, M.B. Rogachev // Cvetnye metally. – 2006. – № 5. – P. 17-24.

13. Obednenie otval'nyh shlakov Balhashskogo medeplavil'nogo zavoda (Depletion of waste slag of Balkhash copper smelter) / Kenzhaliev B.K. et al // Kompleksnoe ispol'zovanie mineral'nogo syr'ja. – 2018. – № 3. – P. 45-53. https://doi.org/10.31643/2018/6445.16.

14. Povyshenie tehnologicheskih pokazatelej pererabotki otval'nyh shlakov medeplavil'nogo proizvodstva na osnove ih medlennogo ohlazhdenija i ul'tratonkogo izmel'chenija (Improvement of technological indices of copper smelters slags processing on the basis of their slow cooling and ultrafine grinding) / S.V. Mamonov et al // Gornyj zhurnal. – 2018. – № 2. – P. 83-90. https://doi.org/10.21440/0536-1028-2018-2-83-90.

15. Roy S. Flotation of copper sulphide from copper smelter slag using multiple collectors and their mixtures / S. Roy, A. Datta, S. Rehani // International Journal of Mineral Processing. – 2015. – Vol. 143. – P. 43-49. https://doi.org/10.1016/j.minpro.2015.08.008.

16. Mamonov S. Increasing technology indexes of beneficiation of copper slag / S. Mamonov, V. Ashikhin // XXVIII Int. Mineral Processing Congress Proceedings. – 2016. – Paper ID 676.

17. Karimi N. Recovery of copper from slag of Khatoonabad flash smelting furnace by flotation method / N. Karimi, R. Vaghar, M.R.T. Mohammadi, A.S. Hashemi // Journal of the Institution of engineering (India): Ser. D. – 2013. – Vol. 94, Is. 1. – P. 43-50. https://doi.org/10.1007/s40033-013-0015-3.

18. Technology and mechanism research for crystal phase regulating flotation of copper-containing slag / H. Huang et al // XXVIII Int. Mineral Processing Congress Proceedings. – 2016. – Paper ID 853.

19. Comparative analysis of pyrometallurgical processing methods for Udokan deposit’ sulphide copper concentrates / L.B. Tsymbulov et al // Proceedings of Copper. Santiago, Chile. – 2013. – Vol. 3. – P. 119-137.

20. Coursol P. Energy consumption in copper sulphide smelting. Proceedings of Copper / P. Coursol, P.J. Mackey, C.M. Diaz // Hamburg, Germany. – 2010. – Vol. 2. – P. 649-666.