ҚАЗАҚСТАННЫҢ ТАБИҒИ ЦЕОЛИТТЕРІН СЫРА АШЫТҚЫЛАРЫ ДАҚЫЛЫН КӨБЕЙТУ ҮШІН ҚОЛДАНУ

Қазіргі уақытта көптеген сыра қайнату зауыттары келесі ашыту циклі басталғанша сыра ашытқысын сақтауда қиындықтарды бастан кешіреді, өйткені тиісті параметрлерді сақтау әрқашан мүмкін бола бермейді, бұл штаммдардың микробиологиялық сипаттамаларының төмендеуіне әкеледі. Сондықтан микробиологтар бұл көрсеткіштерді жақсарту үшін оңтайлы жағдайлар жасау үшін көптеген әдістерді қолданады. Бұл жұмыста ашытқыларда сақтау кезеңінде тұқымдық ашытқылардың физиологиялық және биохимиялық қасиеттерінің теріс өзгерістерін болдырмау үшін Шығыс Қазақстан және Алматы облысындағы кен орындарындағы табиғи цеолиті бар туфтарды пайдалану мүмкіндігін зерттелінеді. Зерттеу объектісі 11 және 44 расаларының төменгі ашытқыдағы өндірістік ашытқылары болып табылады. Ашытқы жуылған суда, жас сырада немесе 11% сыра суслосында (1:1) өсірілді, суспензия көлемінің 14% мөлшерінде цеолит қосылды және 3-4°С температурада 3 күн сақталады. Ашытқыларды өсіру ортасына минералды заттарды қосу бүршіктенетін жасушалардың бастапқы мәніне қатысты биомассадағы мазмұнды 1,2-2,5 есеге, гликогені бар жасушаларды – 9-дан 85%-ға дейін арттырады және флокуляциялық қабілетін төмендететіні анықталды. Минералды заттардың әсері жас популяцияға (төртінші генерация) қарағанда алтыншы және сегізінші генерацияның ашытқыларына тиімдірек. Әсер ету тиімділігі өсіру ортасының құрамына, биомассаны сақтау ұзақтығына және цеолит дозасына байланысты. Тайжүзген және Шаңқанай минералдарын пайдалану кезінде зерттелетін көрсеткіштердің анағұрлым елеулі өзгерістері байқалады, бұл минералдардың химиялық құрамы мен құрылымының ерекшеліктеріне байланысты болуымен түсіндіріледі. Алынған нәтижелер ашытқылардың физиологиялық және биологиялық белсенділігінің теріс өзгерістерінің алдын алу шарасы ретінде дақылдарды ашыту процесіне дейін табиғи цеолиттерді сақтау сатысында пайдаланудың орындылығын көрсетеді.

1. Blanco C.A. Low alcohol Beers: Flavor Compounds, Defects, and Improvement Strategies [Electronic resource] / C.A. Blanco, C. Andrés-Iglesias, O. Montero // Critical Reviews in Food Science and Nutrition. – 2016. – Vol. 56 (8). – P. 1379-1388. https://doi.org/10.1080/10408398.2012.733979.

2. Mangindaan D. Beverage dealcoholization processes: Past, present, and future. Review / D. Mangindaan, K. Khoiruddin, I.G. Wenten // Trends in Food Science & Technology. – 2018. – Vol. 71. – P. 36-45. https://doi.org/10.1016/j.tifs.2017.10.018.

3. Bellut K. Chance and Challenge: NonSaccharomyces Yeasts in Nonalcoholic and Low Alcohol Beer Brewing – A Review / K. Bellut, E.K. Arendt // Journal of the American Society of Brewing Chemists. – 2019. – Vol. 77(2). – P. 77-91. https://doi.org/10.1080/03610470.2019.1569452.

4. Mrakia gelida in brewing process: An innovative production of low alcohol beer using a psychrophilic yeast strain / G. De Francesco et al // Food Microbiology. – 2018. – № 76. – Р. 354362. https://doi.org/10.1016/j.fm.2018.06.018.

5. Martyanova O.V. Model of an assessment of efficiency of import substitution in the conditions of uncertainty on the basis of final probabilities of system / O.V. Martyanova // Domestic science during an era of changes: postulates of the past and theory of modern times: The collection of scientific articles following the results of the XIV International scientific and practical conference Yekaterinburg, on October 09-10, 2015, Yekaterinburg: National association of scientists, Monthly scientific magazine. – 2015. – Part 2, № 9(14). – P. 68-74.

6. Exercise and alcohol consumption: what we know, what we need to know, and why it is important / J.L. Leasure et al // Frontiers in Psychiatry/ – 2015. – № 6. – Р. 156. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2015.00156.

7. Holienčinová M. Spotrebiteľské správanie na trhu alkoholických nápojov / M. Holienčinová // Paper presented at the meeting of Faculty of Business Economics of the University of Economics in Bratislava with seat in Košice. – Košice, 2013.

8. Құлмақты сусын өндіруге арналған жаңа ашытқы штаммы / А.К. Ахметжанова и др. // ТОО «Научно-производственный центр микробиологии и вирусологии», Микробиология и вирусология. – 2023. – № 4(43). – С. 133-139.

9. Пермякова Л.В. Классификация стимуляторов жизненной активности дрожжей / Л.В. Пермякова // Техника и технология пищевых производств. – 2016. – Т.42, № 3. − С.46-55.

10. Tzia C. Zeolites in Food Processing Industries / C. Tzia, A.A. Zorpas // Handbook of Natural Zeolites; Bentham Science Publishers. – 2012. – Р. 601-651.