ЖЕРГІЛІКТІ БАЛҚАРАҒАЙ ЖАҢҒАҒЫНАН АЛЫНҒАН МАЙДЫҢ САПАЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІН ЗЕРТТЕУ

Бұл мақалада еліміздің Катонқарағай аймағында өсетін сібір балқарағай жаңғағы дәнегінен екі түрлі әдіс: суық престеу және термиялық экстракциялау әдістері арқылы алынған балқарағай майларының сапалық көрсеткіштерінің нәтижелері ұсынылған.
Шығыс Қазақстан аймағында сібір балқарағай жаңғағы өсетін үлкен аумақты алып жатқан орман бар. Дегенмен жергілікті балқарағай жаңғағының табиғи қоры болсада, әлі де балқарағай өнімдерінің тағамдық көрсеткіштері толық зерттелмеген. Осы мақсатта балқарағай жаңғағы дәнегінен екі түрлі әдіс арқылы алынған балқарағай майының шығымы, органолептикалық көрсеткіштері мен майқышқылдық құрамына зерттеулер жүргізілді.
Зерттеудің мақсаты Катонқарағай аймағында өсетін балақарағай жаңғағы дәнегінен екі түрлі әдіс нәтижесінде алынған балқарағай майларының сапалық көрсеткіштерін зерттеу және талдау болып табылады. Зерттеу нәтижесінде термиялық экстракциялау нәтижесінде алынған балқарағай майының шығымы суық престеу әдісімен алынған балқарағай шығымына қарағанда жоғары болды. Керсінше суық престеу көмегімен алынған балқарағай майының қанықпаған майқышқылдар мөлшері жоғары көрсеткіштерді көрсетті. Алынған зерттеу нәтижелері елімізде өсетін сібір балқарағай жаңғағы дәнегінен алынған балқарағай майы адам ағзасына қажетті полиқанықпаған майқышқылдарына бай екендігін көрсетті. Ұсынылған зерттеу көрсеткіштері балқарағай майын әртүрлі тамақ өндірісінде қолдануға мүмкіндік береді.

1. Совершенствование технологии и оборудования производства кедрового масла / В.Н. Невзоров, Ж.А. Кох, И.В. Мацкевич, В.Н. Холопов // Хвойные бореальной зоны. – 2022. – Т. XL, № 5. – С. 444-449.

2. Mazalevskiy V.B. Developing foodstuffs from pine nut kernels / V.B. Mazalevskiy, K.N. Nitsievskaya, O.K. Motovilov // Siberian Herald of Agricultural Sciences. – 2015. – vol. 6, № 247, Р. 76-81.

3. Analysis of Pine Nut Oil Composition and Its Effects on Obesity / K.K. Kim, Y.H. Kang, D.J. Kim et al // Korean Journal of Food Science and Technology. – 2014. – vol. 46, № 5. – Р. 630-635.

4. Zadernowski R. Chemical composition of Pinus Sibirica nut oils / R. Zadernowski, M. Naczk, S. Czaplicki // European Journal of Lipid Science and Technology. – 2009. – vol. 111, № 7. – Р. 698-704.

5. In vivo antioxidant activity of Pinus Koraiensis nut oil obtained by optimised supercritical carbon dioxide extraction / X.Q. Chen, Y. Zhang, Z.Y. Wang, Y.G. Zu // Natural Product Research. – 2011. – vol. 25, № 19. – Р. 1807-1816.

6. Moisture dependence on mechanical properties of pine nuts from Pinus pinea L. / L.M. Carcel, J. Bon, L. Acuna et al // Journal of Food Engineering. – 2012. – vol. 110, № 2. – Р. 294-297.

7. Enrichment of pinolenic acid from pine nut oil via lipase-catalyzed ethanolysis with an immobilized Candida antarctica lipase / B.M. Lee, J.H. Choi, S.I. Hong et al // Biocatalysis and Biotransformation. – 2011. – vol. 29, № 4. – Р. 155-160.

8. Effect of Siberian cedar pine fatty oil with aspirin stomach ulcer / K.S. Samgurova, M.E. Vrubel, M.U. Alieva et al // International Journal of Experimental Education. – 2015. – № 2. – Р. 58-59.

9. Preparation and characterization of pine nut peptides processing optimization of the beverage made from the pine nut (Pinus koraiensis) peptides / C. Wang, M. Du, L.Z. Jiang, B.W. Zhu // Agro food industry hi-tech. – 2012. – vol. 23, № 3. – Р. 17-20.

10. Идырышев Б.А. Өсімдік қоспасын қолдану арқылы функционалдық бағыттағы жартылай ет фабрикатының технологиясын әзірлеу: дис. … дoк. филocoф. (PhD): 6D072700: защищена 09.10.2023 / Идырышев Берік Арыстанбекұлы. – Семей, 2023. – 35 с.

11. Moisture dependence on mechanical properties of pine nuts from Pinus pinea L. / L.M. Carcel, J. Bon, L. Acuna et al // Journal of Food Engineering. – 2012. – vol. 110, № 2. – Р. 294-297.

12. Antioxidant activity improvement of identified pine nut peptides by pulsed electric field (PEF) and the mechanism exploration / S. Lin, R. Liang, P. Xue, et al // LWT – Food Science and Technology. – 2017. – vol. 75. – Р. 366-372.

13. Pinolenic acid inhibits human breast cancer MDA-MB-231 cell metastasis in vitro / S.-J. Chen, C.-P. Hsu, C.-W. Li et al // Food Chemistry. – 2011. – vol. 126, № 4. – Р.1708-1715.

14. Xie K. A review of the potential health benefits of pine nut oil and its characteristic fatty acid pinolenic acid / K. Xie, E.A. Miles, P.C. Caldera // Journal of Functional Foods. – 2016. – vol. 23. – Р. 464-473.

15. Identification of the botanical origin of pine nuts found in food products by gas-liquid chromatography analysis of fatty acid profile / F. Destaillats, C. Cruz-Hernandez, F. Giuffrida, F. Dionisi // Journal of Agricultural and Food Chemistry. – 2010. – vol. 58, № 4. – Р. 2082-2087.

16. Егорина А.В. Физическая география Восточного Казахстана / А.В. Егорина, Ю.К. Зинченко, Е.С. Зинченко, Усть Каменогорск: Альфа-Пресс, 2002. – 182 с

17. Лутай С.С. Комплексная безотходная переработка кедровой шишки в условиях Восточного Казахстана / С.С. Лутай, А.О. Лутай, А.Л. Воробьев // Лесное хозяйство: актуальные проблемы и пути их решения : Сборник научных статей по материалам Всероссийской (национальной) научно-практической конференции. – г. Нижний Новгород, 2022. – С. 317-321.

18. Идырышев Б.А. Шығыс Қазақстан аймағында өсетін, балқарағай дәні мен олардан өңделіп алынған өнімдердің минералдық құрамын зерттеу / Б.А. Идырышев, А.Н. Нургазезова, Ж.М. Атамбаева // Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің хабаршысы. – 2019. – № 3(87). – Б. 40- 42.