НАУАН ХАЗІРЕТТІҢ ӨМІРІ МЕН ДІНИ-САЯСИ ҚАЙРАТКЕРЛІГІ

Аталған ғылыми мақалада ХІХ ғ. соңы мен ХХ ғ. бас кезінде қазақ даласындағы Көкшетау қаласынан шыққан діни қайраткер, имам – Наурызбай Таласұлының өмірі мен қайраткерлігі баяндалады. Атап айтар болсақ, имамның шын есімі мен лақабтары, туылған жылы, шыққан өлкесі, жанұясы мен ұрпақтары және ондағы саяси-діни ахуал мен халықтың әлеуметтік жағдайлары жан-жақты қарастырылып зерттеледі. Сонымен қатар оның білім алған жолы, жасаған қызметі мен өмірден өткен жылы және имамның қазақ жерінде мұсылманшылықты сақтап қалу мақсатында қосқан үлесі көрсетіледі. Сондай-ақ оның ұстаздары, шәкірттері Шәймерден Қосшығұлұлы, бажасы әрі шәкірті Ақан сері мен жақтастары да аталады. ХІХ ғ. соңы мен ХХ ғ. бас кезі патша үкіметінің шоқындыру арқылы орыстандыру саясатына қарсы әрекеттері қозғалады.

Сонымен қатар Наурызбай Таласұлының кеңес үкіметі тұсында демонизацияланған образын ақтауға түрлі мәліметтер мен ақпараттар келтіріледі. Ол жайлы жазылған түрлі кітаптар мен қойылымдарға талдау жасалады.

Науан Хазіреттің Абай Құнанбайұлымен, алаш зиялыларымен замандас болғандықтан, олармен арадағы байланыс, қарым-қатынас жайлы әрі хазіреттің сол уақыттағы ұстанымы да айтылады.

1. Бас ред. Б.Аяған, Қазақстан ұлттық энциклопедия, Қазақ энциклопедиясы, Алматы, 2006 ж. – 704-бет.

2. Ғылмани С.С., Заманымызда болған ғұламалардың ғұмыр тарихтары, Дайк-Пресс, Алматы, 2015 ж. – 576-бет.

3. Абуев Қ., Науан Хазірет, Жасыл орда, Астана, 2014 ж. – 234-бет.

4. Бөкейханов Ә. Таңдамалы шығармалар. – Алматы: 1995 ж. – 566-бет.

5. Құраст.: Манкеева Ж., Бизақов С., Жүнісбек Ә. және т.б., Қазақ әдеби тілінің сөздігі, Арыс, Алматы, 2009 ж. – 752-бет.

6. Арабша-қазақша сөздік, түзушілер: Ы.Палтөре, Ж.Жүсіпбеков, Р.Мухитдинов, Қ. Қыдырбаев, Нұр-мүбарак, Алматы, 2016 ж. – 918-бет.

7. Мұхтар Шайхы, Хазірет Досжан ишанның исламдық жолы, 2015. – 1-бет.

8. Қазақстандағы исламтану мәселелері: өткені, бүгіні және болашағы (конференция жинағы), Астана, 2014 ж. – 236-бет.

9. Нуртазина Н., Народы Туркестана: Проблемы ислама, интеграции и деколонизации на рубеже XIX-XX веков, Қазақ университеті, Алматы, 2008 ж. – 166-бет.

10. Исламтану және араб филологиясы мәселелері (халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары), Нұр-Мүбарак, Алматы, 2012 ж. – 324-бет.

11. Жер шоқтығы (әдеби-мәдени және қоғамдық журнал), № 2(4) 06.2013 ж. – 213-бет.

12. Озғанбай Ө., Рух күрескері, Астана, 1999 ж. – 38-бет.

13. Байғалиев Б., Абай өмірбаяны архив деректерінде, Арыс, Алматы, 2001 ж. – 134-бет.

14. Жанақов Б.М., Қазақстандағы ислам мәдениеті: Наурыз-Мұхаммед Таласұлының мұрасы. Монография. Астана. Мастер ПО ЖШС, 2017. – 134-бет.