ЕТ ӨНЕРКӘСІБІ КӘСІПОРЫНДАРЫНДА HACCP ЖҮЙЕСІН ЕНГІЗУ: НЕГІЗГІ КЕЗЕҢДЕРІ МЕН АРТЫҚШЫЛЫҚТАРЫ

Бұл мақала ет өнеркәсібіндегі HACCP жүйесін талдауға арналған. Өндіріс процесінің барлық кезеңдерінде ет өнімдерінің қауіпсіздігін қамтамасыз етудің маңыздылығына ерекше назар аударылады. Мысал ретінде ет және сүйек пастасы қосылған "фирмалық" ет пастасын өндіру қарастырылады. Тәуекелдерді талдаудан бастап құжаттау процедураларына дейін HACCP жүйесінің жеті қағидасы келтірілген. Ет пастасын өндірудің технологиялық процесінің әр кезеңіндегі қауіптердің егжей-тегжейлі талдауы сипатталған. Әрбір процесс үшін патогендік микроорганизмдермен өнімнің ластану қаупін болдырмау немесе азайту үшін арнайы бақылауды қажет ететін сыни бақылау нүктелері (ККТ) анықталады. Зерттеу Семейдегі ет өнімдерін шығаратын кәсіпорында жүргізілді. Ет пастасының эксперименттік партиясы әзірленді, онда бес маңызды бақылау нүктесі анықталды: Шикізатты қабылдау, ағарту, дайындау, салқындату және орау/сақтау. Ет өңдеу зауытында HACCP жүйесін сәтті енгізу ластаушы заттардың айтарлықтай төмендеуіне, қауіпсіздік стандарттарының сақталуына және тұтынушылардың сенімін арттыруға әкелді. Бұл нәтижелер қауіпсіз және тұрақты азық-түлік жеткізу тізбегін құру үшін HACCP принциптерін кеңірек енгізу қажеттілігін растайды.

1. Kvenberg, J., Stolfa, P., Stringfellow, D., Spencer Garrett, E. (2000). HACCP development and regulatory assessment in the United States of America. Food Control. 11(5). doi: 10.1016/s0956-7135(99)00090-0

2. Wallace, C.A. and Mortimore, S.E. (2016). "HACCP" in Handbook of Hygiene Control in the Food Industry, ed. H. Lelieveld, J. Holah, D. Gabrić (Woodhead Publishing), 25-42. doi: 10.1016/b978-0-08-100155-4.00003-0

3. Hecht, A.A., Biehl, E., Barnett, D.J., Neff, R.A. (2019). Urban Food Supply Chain Resilience for Crises Threatening Food Security: A Qualitative Study. Journal of the Aademy of Nutrition and Dietetics. 119(2). doi: 10.1016/j.jand.2018.09.001

4. Okpala, C.O.R., Korzeniowska, M. (2021). Understanding the Relevance of Quality Management in Agro-food Product Industry: From Ethical Considerations to Assuring Food Hygiene Quality Safety Standards and Its Associated Processes. Food Reviews International. 39(4). doi: 10.1080/87559129.2021.1938600

5. Raihanah, U., Norazmir, M. (2020). A Systematic Review on Hazard Analysis and Critical Control Points (HACCP) in Southeast Asia Countries. 14(4). https://pjmhsonline.com/2020/oct_dec/1873.pdf.

6. Johnson, J., & Vincent, A. (2021). 2021 Crisis Preparedness Training: Annual Report [JB]. EFSA Supporting Publications, 18(12). doi: 10.2903/sp.efsa.2021.EN-7054

7. Kafetzopoulos, D.P., Psomas, E.L., Kafetzopoulos, P.D. (2013). Measuring the effectiveness of the HACCP Food Safety Management System. Food Control. 33(2). doi: 10.1016/j.foodcont.2013.03.044

8. Fabi, C., English, A., Mingione, M. & Jona Lasinio, G. 2018. SDG 12.3.1: Global Food Loss Index. Imputing Food Loss Percentages in the absence of data at the global level. Rome, FAO.

9. Zakharova, L M, and M S Gorbunchikova. 2021. “Food Product Quality and Safety Control Based on HACCP Principles.” IOP Conference Series: Earth and Environmental Science 845 (1): 012125. doi: 10.1088/1755-1315/845/1/012125.

10. Raihanah, Umi, and M Norazmir. 2020. “A Systematic Review on Hazard Analysis and Critical Control Points (HACCP) in Southeast Asia Countries.” Pakistan Journal of Medical & Health Sciences 14 (4). https://pjmhsonline.com/2020/oct_dec/1873.pdf.

11. Kakimov A.K., Muratbayev A.M., Baikadamova, A.M. and Temirbekova A. 2019. “Ensuring the quality and safety of food products through the introduction of the HACCP system.” Bulletin of the State University named after Shakarim Semey 4(88): 36-40.

12. GOST R 51705.1-2001 “Quality systems. HACCP principles for food products quality management. General requirements.” n.d. Internet-Law.ru. Accessed January 30, 2024. https://internet-law.ru/gosts/gost/27438/.

13. Norton Ch. HACCP – developing and verifying a flow diagram for food production // Food Management. – 2003. – №5. – P. 8081.

14. Вайскробова Е.С. Система менеджмента безопасности пищевых продуктов: учебное пособие. – Магнитогорск: Изд-во Магнитогорск. гос. техн. ун-та им. Г.И. Носова, 2011. – 100 с.

15. СТ РК 1179-2003. Системы качества. Управление качеством пищевых продуктов на основе принципов НАССР. Общие требования. – Введ. 2003-10-31. – Астана, 2003. – 18 с.

16. Решение Совета Евразийской экономической комиссии. Технический регламент Таможенного союза «О безопасности мяса и мясной продукции» (ТР ТС 034/2013): утв. 9 октября 2013 года, № 68 // Электронный фонд правовых и нормативных документов. – 2021, апрель – 14.

17. План HACCP. Управление рисками https://www.techconsult.com.ua/ru/sistemy-menedzhmenta-iso/plan-haccp-upravlenie-riskami/ 10.10.2020.