СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ЖЭО-1 НЫСАНЫНДА ГАЗ ТҮРІНДЕГІ ОТЫНДЫ ЖАҒУ ПРОЦЕСТЕРІН ЗЕРТТЕУ

Бұл зерттеуде Семей қаласының ЖЭО-1 станциясындағы Е-90-3,9/440 бу қазандығын табиғи газ жағуға көшіру мәселесі қарастырылып, оның энергетикалық тиімділігін арттыру мен қоршаған ортаға әсерін азайту мақсат етіп қойылған. Энергетика саласындағы жаһандық және мемлекеттік үрдістерге талдау жүргізіліп, дәстүрлі көмір отынынан экологиялық жағынан таза балама көздерге көшу қажеттілігі дәлелденді. Табиғи газды негізгі энергия көзі ретінде қолдану атмосфераға тарайтын зиянды заттардың, соның ішінде көмірқышқыл газы, азот оксидтері мен күкірт қосындыларының едәуір төмендеуіне және қазандық жабдығының пайдалы әсер коэффициентінің (ПӘК) артуына ықпал ететіні көрсетілді.

Зерттеу барысында кері жылу балансының әдісімен есептелген деректер ұсынылған, бұл әдіс арқылы қазандықтың жылу шығындары, жылу қуаты және әртүрлі отын шығыны жағдайындағы ПӘК анықталды. Эксперименттік мәліметтерді математикалық өңдеу негізінде табиғи газ шығыны, жылу өндіру қуаты және ПӘК арасындағы сызықтық тәуелділіктер анықталды. Газ шығынының артуымен қазандықтың жылу қуаты мен ПӘК-нің біркелкі өсетіні байқалды, бұл газ отынында қазандықтың тиімді әрі сенімді жұмыс істейтінін көрсетеді. Алынған нәтижелер қазандық жабдықтарын газ тәрізді отынға көшірудің энергетикалық тиімділігі мен экологиялық қауіпсіздігі тұрғысынан орынды екенін дәлелдейді.

1. Statista. Global coal-fired electricity generation from 2000 to 2023 [Электронный ресурс]. – URL: https://www.statista.com/statistics/1082201/coal-fired-electricity-generation-globally/ (дата обращения: 26.03.2025).

2. Международное энергетическое агентство (IEA). Coal [Электронный ресурс]. – Режим доступа: https://www.iea.org/energy-system/fossil-fuels/coal, свободный. – (Дата обращения: 26.03.2025).

3. Global Methane Pledge. Official website [Электронный ресурс]. – URL: https://www.globalmethanepledge.org/ (дата обращения: 26.03.2025).

4. The Astana Times. Kazakhstan, US forge alliance, pledge swift action to cut methane emissions at COP28 [Электронный ресурс]. – URL: https://astanatimes.com/2023/12/kazakhstan-us-forge-alliance-pledge-swift-action-to-cut-methane-emissions-at-cop28/ (дата обращения: 26.03.2025).

5. Kursiv Media. ENGK, TANK, ADB to help Kazakhstan close its coal power plants producing 70% of electricity in the country [Электронный ресурс]. – URL: https://kz.kursiv.media/en/2024-11-14/engk-tank-adb-to-help-kazakhstan-close-its-coal-power-plants-producing-70-of-electricity-in-the-country/ (дата обращения: 26.03.2025 ).

6. PCI Energy Solutions. Power Plant Efficiency: Coal, Natural Gas, Nuclear, and More [Электронный ресурс]. – Режим доступа: https://www.pcienergysolutions.com/2023/04/17/power-plant-efficiency-coal-natural-gas-nuclear-and-more/, свободный. – (Дата обращения: 27.03.2025).

7. MET Group. Natural Gas vs. Coal: What’s the Difference? [Электронный ресурс]. – Режим доступа: https://group.met.com/en/mind-the-fyouture/mindthefyouture/natural-gas-vs-coal, свободный. – (Дата обращения: 27.03.2025).

8. United States Environmental Protection Agency. 1.7 Lignite Combustion [Электронный ресурс]. – Режим доступа: https://www3.epa.gov/ttnchie1/ap42/ch01/final/c01s07.pdf, свободный. – (Дата обращения: 27.03.2025).

9. U.S. Energy Information Administration. "How much carbon dioxide is produced when different fuels are burned?" [Электронный ресурс]. – Режим доступа: https://www.eia.gov/tools/faqs/faq.php?id=73&t=11, свободный. – (Дата обращения: 27.03.2025).

10. U.S. Environmental Protection Agency. "Emission Factors for Greenhouse Gas Inventories" [Электронный ресурс]. – Режим доступа: https://www.epa.gov/sites/default/files/2015-07/documents/emission-factors_2014.pdf, свободный. – (Дата обращения: 27.03.2025).

11. Energy Education. Natural gas power plant [Электронный ресурс]. – Режим доступа: https://energyeducation.ca/encyclopedia/Natural_gas_power_plant, свободный. – (Дата обращения: 27.03.2025).

12. Министерство энергетики Республики Казахстан. Теплоэнергетический сектор в Республике Казахстан [Электронный ресурс]. – Режим доступа: https://www.gov.kz/memleket/entities/energo/press/news/details/686608?lang=ru, свободный. – (Дата обращения: 27.03.2025).

13. Тютебаева Г. М., Алдиярова А. Н. Улучшение экологии г. Алматы при использовании ГТУ //Bulletin of LN Gumilyov Eurasian National University Technical Science and Technology Series. – 2019. – Т. 127. – №. 2.

14. Khassenov A. К. Перспектива перевода алматинских электростанций на природный газ //Engineering Journal of Satbayev University. – 2021. – Т. 143. – №. 6. – С. 107-122.