СЕМЕЙ ЦЕМЕНТ ЗАУЫТЫНДА ЫЛҒАЛДЫ ӘДІСПЕН КЛИНКЕРДІ КҮЙДІРУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ

Мақалада «Семей цемент зауыты» ЖШС-нің негізінде ылғалды өндіріс әдісімен клинкерді күйдіру технологиясы қарастырылады. Зерттеу объектісі – цемент өндірісіндегі ылғалды әдіс. Зерттеу әдістері – әдеби шолу, технологиялық процестерді талдау және өндірістік тиімділік көрсеткіштерін бағалау. Негізгі нәтижелер: ылғалды әдістің артықшылықтары мен кемшіліктері анықталып, оның өндірістік шығындары мен экологиялық әсеріне баға берілді. Ғылыми жаңалығы – пештің айналу жылдамдығын арттыру арқылы клинкердің күйдіру тиімділігін жақсарту мүмкіндігі ұсынылды. Практикалық маңыздылығы – ұсынылған әдістерді қолдану арқылы өндірістік тиімділікті арттыру және экологиялық әсерді азайтуға болатындығы дәлелденді. Зерттеуде ылғалды және құрғақ әдістердің артықшылықтары мен кемшіліктері салыстырылып, олардың өндірістік тиімділігі талданады. Ылғалды әдістің негізгі артықшылығы – шикізатты ұнтақтаудың оңайлығы мен біртекті шлам алу мүмкіндігі, алайда оның отын шығыны жоғары. Сонымен қатар, цемент өндірісінің технологиялық процестері, шикізат дайындау әдістері мен олардың химиялық құрамының әсері сипатталады. Зерттеу нәтижелері цемент өндірісінде ылғалды және құрғақ әдістердің өзара тиімді қолданылуын көрсете алады. Ылғалды әдіс технологиялық тұрғыдан қарапайым болса, құрғақ әдіс отын үнемдеуге және өнімділікті арттыруға мүмкіндік береді.

1. Experiences of utilising mass-stabilised low-quality soils for infrastructure construction in the capital region of Finland – case absoilsproject / J. Forsman et al // In Proceedings of the 28th International Baltic Road Conference, Vilnius, Lithuania. – 2013. – Р. 452-461.

2. Applicability of excavated rock material: A European technical review implying opportunities for future tunneling projects / М. Haas et al // Journal of Cleaner Production. – 2021. – № 315. – Р. 128049.

3. Sustainable management of excavated soil and rock in urban areas – A literature review / S. Magnusson et al // Journal of Cleaner Production. – 2015. – № 93. – Р. 18-25.

4. Sustainable reuse of excavated soil and recycled concrete aggregate in manufacturing concrete blocks / W. Luo et al // Construction and Building Materials. – 2022. – № 342. – Р. 127917.

5. Cоst, F.N. Rеductiоn in CО2 еmissiоns during prоductiоn оf cеmеnt, with pаrtiаl rеplаcеmеntоf trаditiоnаl rаw mаtеriаls with civil cоnstructiоn wаstе (CCW) / F.N. Cоstа, D.V. Ribеirо // J. Clеаn. Prоd. – 2020. – № 276. – Р. 123302.

6. Singh G.B. Prоductiоn аnd chаrаctеrizаtiоn оf lоw-еnеrgy Pоrtlаnd cоmpоsitе cеmеnt frоm pоstindustriаl wаstе / G.B. Singh, K.V. Subrаmаniаm // J. Clеаn. Prоd. – 2019. – № 239. – Р. 118024.

7. Оzbаy Е. Utilizаtiоn аnd еfficiеncy оf grоund grаnulаtеd blаst furnаcе slаg оn cоncrеtе prоpеrtiеsА rеviеw / Е. Оzbаy, M. Еrdеmir, H.I. Durmuş // Cоnstr. Build. Mаtеr. – 2016. – № 105. – Р. 423- 434.

8. Ghеzlоun А. Thе CОP 22 Nеwcоmmitmеnts in suppоrtоfthеPаrisАgrееmеnt / А. Ghеzlоun, А. Sаidаnе, H. Mеrаbеt // ЕnеrgyPrоcеdiа. – 2017. – № 119. – Р. 10-16.

9. Scrivеnеr K.L. Еcо-Еfficiеnt Cеmеnts: Pоtеntiаl Еcоnоmicаlly Viаblе Sоlutiоns fоr а Lоw-CО2 Cеmеnt-Bаsеd Mаtеriаls Industry / K.L. Scrivеnеr, V.M. Jоhn; Е.M. Gаrtnеr // Unitеd Nаtiоns Еnvirоnmеnt Prоgrаm: Nаirоbi, Kеnyа. – 2016.

10. Cоmprеssivе Strеngth оf Sustаinаblе Gеоpоlymеr Cоncrеtе Cоmpоsitеs: А Stаtе-оf-thе-Аrt Rеviеw / H.U. Аhmеd et al // Sustаinаbility. – 2021. – № 13. – 13502.

11. Taimasov B.T. Chemical Technology of Binding Materials / B.T. Taimasov, V.K. Klassen // Additional; BSTU Publishing House: Belgorod, Russia, 2017. – 448 p.

12. Klassen V.K. Technogenic Materials in Cement Production, Monograph / V.K. Klassen, I.N. Borisov, V.E. Manuilov // Publishing House of BSTU: Belgorod, Russia. – 2008. 13. Taylor H.F.W. Cement Chemistry; Thomas Telford Publishing / H.F.W. Taylor // Thomas Telford Services Ltd.: London, UK, 1997. – Р. 457.

13. Pavel K. Compressive Strength of Concrete / K. Pavel // IntechOpen: London, UK. – 2020. Available online: https://dlib.hust.edu.vn/bitstream/ HUST/20480/1/OER000001759.pdf (accessed on 14 May 2024).

14. Best Available Techniques and Sustainable Development Goals / M. Hjort et al // In Proceedings of the 19th International Multidisciplinary Scientific GeoConference SGEM, Albena, Bulgaria, 28 June-7 July 2019. – Р. 185-189.

15. Technological, technical, organizational and managerial solutions for the sustainable development and decarbonization of cement sector / E.N. Potapova et al // Tech. Technol. Silic. – 2023. – № 30. – Р. 104-115.

16. Cement Sector Decarbonization and Development of Environmental and Energy Management Systems / I.A. Bashmakov et al // Stroit. Mater. – 2023. – Р. 4-12.

17. Decarbonising cement and concrete production: Strategies, challenges and pathways for sustainable development / S. Barbhuiya et al // J. Build. Eng. – 2024. – № 86. – Р. 108861.

18. Production of Portland cement clinker from French Municipal Solid Waste Incineration Bottom Ash. / J. Kleib et al // Case Stud. Constr. Mater. – 2021. – № 15. – Р. e00629.

19. Stabilization and characterization of dicalcium silicate belite phase by metallic zinc / J. Moudar et al // Mater. Today Proc. – 2022. – № 58. – Р. 1442-1446.