ИНТЕРНЕТ ЗАТТАРЫ ҮШІН СЕНІМДІ БАСҚАРУҒА ШОЛУ

Қазіргі әлемде Заттар интернеті (IoT) барған сайын маңызды рөл атқарады, бұл әртүрлі құрылғылар мен объектілердің нақты уақыт режимінде өзара әрекеттесуіне мүмкіндік береді. Дегенмен, қосылған құрылғылар санының өсуімен бұл жүйелерді сенімді басқаруды қамтамасыз ету қажеттілігі туындайды. Заттар интернеті (IoT) – бұл сенсорлармен жабдықталған құрылғылар желісінің тұжырымдамасы және интернетке қосылу мүмкіндігі, бұл оларға адамның тікелей қатысуынсыз байланысуға және өзара әрекеттесуге мүмкіндік береді. IoT тиімділікті арттыруға, автоматтандыруға және өмір сапасын жақсартуға айтарлықтай үлес қосады.Бұл жұмыста біз IoT үшін сенімді басқарудың қазіргі жағдайын жүйелі түрде қарастырамыз және талдаймыз. Біз сенімді басқару әдістерін қалыптастыру үшін қолданылатын құралдарға, әдістерге және технологияларға негізделген жіктеуді ұсынамыз (сенімді қалыптастыру үшін ақпарат жинау, сенімді құндылықтарды есептеу және сақтау). Мақала IoT-тегі қауіпсіздік пен басқарудың негізгі мәселелерін қарастырады, сонымен қатар құрылғылар мен деректердің сенімділігі мен қауіпсіздігін қамтамасыз ететін шешімдерді ұсынады. Қорытындылай келе, IoT құрылғыларының қауіпсіздігі мен тиімділігін қамтамасыз ету үшін сенімді басқарудың маңыздылығы туралы қорытынды жасалады. Біз оқырманға осы саладағы өзекті мәселелерді түсінуге, сенімді басқару жүйесін құруға және әдебиеттерді шарлауға көмектесуге тырысамыз.

1. Singh S. A comprehensive survey on trust management in fog computing / S. Singh, M. Kandpal // In S. Fong, N. Dey, and A. Joshi, editors, ICT Analysis and Applications. – 2022. – Р. 87-97.

2. Internet of things (iot): A vision, architectural elements, and future directions / J. Gubbi et al // Future Generation Computer Systems. – 2013. – № 29(7). – Р. 1645-1660.

3. Bansal N. IoT Applications in Agriculture / N. Bansal // Apress, Berkeley, CA. – 2020. – Р. 93- 114.

4. Lin Q. IoT Applications in Healthcare / Q. Lin, Q. Zhao // Springer International Publishing. – Cham, 2021. – Р. 115-133.

5. Bansal N. IoT Applications in Energy / N. Bansal. // Apress, Berkeley, CA. – 2020. – Р. 115-134.

6. Bansal N. IoT Applications in Transportation / N. Bansal // Apress, Berkeley, CA. – 2020. – Р. 239-262.

7. IoT Architecture / M. Jabraeil et al // 2020. – Р. 9-31.

8. Kumar R. Leveraging blockchain for ensuring trust in iot: A survey / R. Kumar, R. Sharma // Journal of King Saud University. – Computer and Information Sciences. – 2021.

9. Guo J. A survey of trust computation models for service management in internet of things systems / J. Guo, I. Chen, J.J.P. Tsai // Computer Communications. – 2017. – № 97. – Р. 1-14.

10. Towards trustworthy internet of things: A survey on trust management applications and schemes / А. Sharma et al // Computer Communications. – 2020. – № 160. – Р. 475-493.

11. Trust management model in iot: A comprehensive survey / M. Saeed et al // Innovations in BioInspired Computing and Applications. – 2022. – Р. 675-684.

12. The sleep deprivation attack in sensor networks: Analysis and methods of defense / M. Pirretti et al // International Journal of Distributed Sensor Networks. – 2006. – № 2(3). – Р. 267-287.

13. Selection of effective machine learning algorithm and bot-iot attacks traffic identification for internet of things in smart city / Muhammad Shafiq et al // Future Generation Computer Systems. – 2020. – № 107. – Р. 433-442.