ЭКСТРАКЦИЯЛЫҚ ФОСФОР ҚЫШҚЫЛЫ ҚҰРАМЫНЫҢ КҮРДЕЛІ NP(S) ТЫҢАЙТҚЫШ – СУЛЬФОАММОФОСТЫҢ САПАСЫНА ӘСЕРІ

Мақалада әртүрлі концентрациядағы экстракциялық фосфор қышқылына негізделген жоғары тиімді күрделі сульфоаммофос тыңайтқышын алу бойынша зерттеу нәтижелері келтірілген. Бұл өнім Қазақстанда өндірілмейді; оны «Минералды тыңайтқыштар» зауытында іске қосу үшін алынған тыңайтқыштың құрамына қышқыл концентрациясы мен еритін қоспалардың әсерін зерттеу қажет. Алынған тұздарды анықтау үшін стандартты химиялық және аспаптық талдау әдістері қолданылды. Тұндырғыштардың қатысуымен экстракциялық фосфор қышқылын буландыру кезінде фтордың мөлшері бірнеше есе азаятыны анықталды. Қышқылдағы басқа қоспалар құрамының неғұрлым қарқынды төмендеуі натрий кремнийфторидінің ерімейтін тұнбалары және алюминий, темір және кальцийдің изоморфты күрделі қосылыстары түрінде байланыстыру арқылы сода күлі енгізілген кезде пайда болады. Концентрациясы 25-31% P2O5 экстракциялық фосфор қышқылының фторсыздандырылған ерітінділерін аммонизациялау арқылы күкірт пен азот мөлшері бойынша стандарт талаптарына сәйкес, ал фосфор бойынша тіпті стандартты мәндерден асып түсетін сульфоаммофос үлгілері алынды. Экстракциялық фосфор қышқылының концентрациясының кристалл мөлшері мен сульфоаммофос ылғалдылығына әсері зерттелді; жоғары сапалы өнім алу үшін қышқылдың оңтайлы концентрациясы анықталды. 25-26% P2O5 концентрациясындағы буланған экстракциялық фосфор қышқылынан алынған Сульфоаммофос – балластсыз, суда еритін концентрлі күрделі NP(S) тыңайтқышы болып табылады.

1. Григоровская П.И. Серосодержащие удобрения [Электрон. ресурс]. – 2014. – URL: https://www.pesticidy.ru/group_fertilizers/sulfur_fertilizer (дата обращения: 03.03.2014).

2. СТ РК 2303-2022 Сульфоаммофос из фосфоритов Каратау. Технические условия.

3. Сульфоаммофос [Электрон. ресурс]. URL: https://uapg.ua/ru/blog/sulfoammofos

4. Патент RU 2407727 C1, 27.12.2010., Шарипов Т.В., Мустафин А.Г., Володин П.Н., Усманов Р.Т. Cпособ получения сульфоаммофоса [Электрон. ресурс]. – 2010. – URL: https://www.elibrary.ru/item.asp?id=37709412

5. СТ РК 3827-2022 Аммофос плюс. Технические условия.

6. Патент RU 2408564С1, 10.01.2011г., Ракчеева Л.В., Кладос Д.К., Кочеткова В.В., Кузьмичева Т.Н., Злобина Е.П., Богач Е., Классен П.В. Способ получения удобрения, содержащего азот, фосфор и серу.

7. Патент RU 2396236C2, 2010г., НИУИФ, Давыденко В.В., Ахметшин М.М., Гришаев И.Г., Сырченков А.Я. Способ получения сульфоаммофоса.

8. Azam Rasulov, Bakhtiyor Juraev, Sadokat Toshtemirova, Shafoat Namazov, and Uktam Temirov. Obtaining ammophosphate and sulfoammophosphate fertilizers on base of the washed dry concentrate containing 26% P2O5. E3S Web of Conferences 525, 02015 (2024), GEOTECH-2024 https://doi.org/10.1051/e3sconf/202452502015

9. Azam A. Rasulov, Shafoat S. Namazov, Atanazar R. Seytnazarov, Umarbek K. Alimov, Bokhodir E. Sultonov. Processing of a washed dry concentrate containing 26% P2O5 into ammophosphate, sulpho- and nitroammophosphate fertilizers. Journal of Chemical Technology and Metallurgy, 59, 3, 2024. https://doi.org/10.59957/jctm.v59.i3.2024.4

10. T.A. Sattarov, Sh.S. Namazov, Z.M. Tursunova, B.M. Beglov, Obtaining ammophosphate from ordinary flour of thermoconcentrate of phosphorites of Central Kyzylkum using sulfuric acid additive. Chemical industry, St. Petersburg, 81, 2, 2004, 57- 61.

11. Позин М.Е. Технология минеральных удобрений. Учебник для вузов. – Л.: Химия, 1989. – 352с.

12. Петропавловский И.А., Дмитревский Б.А., Левин Б.В., Почиталкина И.А. Технология минеральных удобрений. - Санкт-Петербург: Проспект науки, 2018. - 312с.

13. Ефимов А.И., Белорукова Л.П., Василькова И.В., Чечев В.П. Свойства неорганических соединений: справочник. – Л.: Химия, 1983. – 392с.

14. Мельник Б.Д., Мельников Е.Б. Краткий инженерный справочник по технологии неорганических веществ. – М.: Химия, 1968.

15. Копылев Б.А. Технология экстракционной фосфорной кислоты. – Л.: Химия, 1981. – 224с.