ЭКСТРАКЦИЯЛЫҚ ФОСФОР ҚЫШҚЫЛЫ ҚҰРАМЫНЫҢ КҮРДЕЛІ NP(S) ТЫҢАЙТҚЫШ – СУЛЬФОАММОФОСТЫҢ САПАСЫНА ӘСЕРІ

Мақалада әртүрлі концентрациядағы экстракциялық фосфор қышқылына негізделген жоғары тиімді күрделі сульфоаммофос тыңайтқышын алу бойынша зерттеу нәтижелері келтірілген. Бұл өнім Қазақстанда өндірілмейді; оны «Минералды тыңайтқыштар» зауытында іске қосу үшін алынған тыңайтқыштың құрамына қышқыл концентрациясы мен еритін қоспалардың әсерін зерттеу қажет. Алынған тұздарды анықтау үшін стандартты химиялық және аспаптық талдау әдістері қолданылды. Тұндырғыштардың қатысуымен экстракциялық фосфор қышқылын буландыру кезінде фтордың мөлшері бірнеше есе азаятыны анықталды. Қышқылдағы басқа қоспалар құрамының неғұрлым қарқынды төмендеуі натрий кремнийфторидінің ерімейтін тұнбалары және алюминий, темір және кальцийдің изоморфты күрделі қосылыстары түрінде байланыстыру арқылы сода күлі енгізілген кезде пайда болады. Концентрациясы 25-31% P2O5 экстракциялық фосфор қышқылының фторсыздандырылған ерітінділерін аммонизациялау арқылы күкірт пен азот мөлшері бойынша стандарт талаптарына сәйкес, ал фосфор бойынша тіпті стандартты мәндерден асып түсетін сульфоаммофос үлгілері алынды. Экстракциялық фосфор қышқылының концентрациясының кристалл мөлшері мен сульфоаммофос ылғалдылығына әсері зерттелді; жоғары сапалы өнім алу үшін қышқылдың оңтайлы концентрациясы анықталды. 25-26% P2O5 концентрациясындағы буланған экстракциялық фосфор қышқылынан алынған Сульфоаммофос – балластсыз, суда еритін концентрлі күрделі NP(S) тыңайтқышы болып табылады.

1. Григоровская П.И. Серосодержащие удобрения [Электрон. ресурс]. – 2014. – URL: https://www.pesticidy.ru/group_fertilizers/sulfur_fertilizer (дата обращения: 03.03.2025).

2. СТ РК 2303-2022 Сульфоаммофос из фосфоритов Каратау. Технические условия.

3. Украинская Агропромышленная группа. Сульфоаммофос [Электрон. ресурс]. URL: https://uapg.ua/ru/blog/sulfoammofos (дата обращения: 08.03.2025).

4. Пат. RU 2407727C1 Российская Федерация, МПК C05G 1/06 (2006.01). Cпособ получения сульфоаммофоса / Т.В. Шарипов, А.Г. Мустафин, П.Н. Володин, Р.Т. Усманов; патентообладатель Т.В. Шарипов, А.Г. Мустафин. – заявл. 2009.03.31; опубл. 2010.12.27, Бюл. № 36.

5. СТ РК 3827-2022 Аммофос плюс. Технические условия.

6. Пат. RU 2408564С1 Российская Федерация, МПК C05G 1/06(2006.01). Способ получения удобрения, содержащего азот, фосфор и серу / Л.В. Ракчеева и др.; заявитель и патентообладатель ОАО «Воскресенские минеральные удобрения». – заявл. 2009.04.30; опубл. 2011.01.10, Бюл. № 1.

7. Пат. RU 2396236C2 Российская Федерация, МПК C05G 1/06 (2006.01). Способ получения сульфоаммофоса / В.В. Давыденко, М.М. Ахметшин, И.Г. Гришаев, А.Я. Сырченков; заявитель и патентообладатель ОАО «Научно-исследовательский институт по удобрениям и инсектофунгицидам им. профессора Я.В. Самойлова». – заявл. 2008.10.29; опубл. 2010.08.10, Бюл. № 22.

8. Obtaining ammophosphate and sulfoammophosphate fertilizers on base of the washed dry concentrate containing 26% P2O5 / A.A. Rasulov et al // E3S Web of Conferences. IV International Conference on Geotechnology, Mining and Rational Use of Natural Resources. – 2024. – Vol. 525, 02015. https://doi.org/10.1051/e3sconf/202452502015.

9. Processing of a washed dry concentrate containing 26% P2O5 into ammophosphate, sulpho- and nitroammophosphate fertilizers / A.A. Rasulov et al // Journal of Chemical Technology and Metallurgy. – 2024. – № 3. – P. 521-529.

10. Obtaining ammophosphate from ordinary flour of thermoconcentrate of phosphorites of Central Kyzylkum using sulfuric acid additive / T.A. Sattarov et al // Chemical industry. – 2024. – № 2. – P. 57- 61.

11. Позин М.Е. Технология минеральных удобрений. Учебник для вузов / М.Е. Позин. – Л.: Химия, 1989. – 352 с.

12. Технология минеральных удобрений / И.А. Петропавловский и др. – Санкт-Петербург: Проспект науки, 2018. – 312 с.

13. Свойства неорганических соединений: справочник / А.И. Ефимов и др. – Л.: Химия, 1983. – 392 с.

14. Мельник Б.Д. Краткий инженерный справочник по технологии неорганических веществ / Б.Д. Мельник, Е.Б. Мельников. – М.: Химия, 1968.

15. Копылев Б.А. Технология экстракционной фосфорной кислоты / Б.А. Копылев. – Л.: Химия, 1981. – 224 с.