ЦЕНТРИФУГАЛАУ ПРОЦЕСІН ОҢТАЙЛАНДЫРУ МАҚСАТЫНДА ЛАГРАНЖ КӨБЕЙТКІШІ ӘДІСІН ҚОЛДАНУ

ЕАЭО елдері үшін, атап айтқанда Қазақстан Республикасы үшін шикізатты қалдықсыз өңдеу технологияларын қолдану өте өзекті болып табылады. Мұндай өндірістерге орта және шағын ет комбинаттары жатады. Ет өнімдерінің қалдықсыз технологиясында құрғақ жем өндірісі басқа жем өнімдерімен салыстырғанда тағамдық құндылығы жоғары. Ірі кәсіпорындарда құрғақ жем өндірісінде сұйық гетерогенді жүйелерді бөлу үшін үздіксіз жұмыс істейтін жоғары өнімді жабдықтар кеңінен қолданылады.
Алайда, даму бағыты республикада жүргізіліп жатқан шағын және орта кәсіпорындар үшін өнімділігі төмен үздіксіз жұмыс істейтін жабдықтар қажеттілігі туындап отыр. Осыған байланысты мұндай жабдықты әзірлеу өзекті міндет болып табылады. Бұл ретте бұрын жүргізілген көптеген зерттеулер негізінен аралас өнеркәсіп салаларында, атап айтқанда химиялық салаларда қолданылатын үлкен өнімділігі бар машиналарды центрифугалау процесінің технологиялық және динамикалық жағын зерттеуге бағытталған, ал шағын және орта өнімділігі бар машиналар үшін мұндай зерттеулер жеткіліксіз болды. Бұл әсіресе сұйық жүйелерді цетрифугалау процестері жақсы зерттелмеген ет өнеркәсібіне қатысты. Себебі ет өнімдері-бұл үлкен адсорбциялық қабілеті бар тығыз ылғал мен құрғақ қалдықтардан тұратын күрделі коллоидты-дисперсті жүйе. Центрифугалаудың сапалық және сандық сипаттамалары толық зерттелмеген. Жабдықтың құрылма ерекшеліктерімен қатар өндірістің технологиялық ерекшеліктеріне жеткілікті көңіл бөлінбеді. Осыған байланысты құрғақ жем өндірісі сұранысқа ие, өйткені соңғысы басқа жем өнімдерінен жоғары тағамдық құндылыққа ие. Құрғақ мал азығын өндіруде центрифугалау процесі майды шыжықтан бөлу үшін қолданылады. Майдың бөлінуінде центрифугалау процесін қолдану алынған майдың жоғары сапасын қамтамасыз етеді. Сонымен қатар, бұл сапа шикізатты престеу және экстракциялау процестерінде алынған майға қарағанда әлдеқайда жоғары.
Нәтижесінде, барлық ет өңдеу өнеркәсібіне масштабтау арқылы шағын және орта өндірісте электр энергиясын айтарлықтай үнемдеу жалпы экологиялық жағдайды жақсартуға ықпал етеді. Осыған байланысты «жасыл» энергетиканы одан әрі дамытудың маңыздылығы артып келеді.

1. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың Қазақстан халқына Жолдауы.01.09.2023. https://primeminister.kz/ru/news/reviews/realizaciya-poslaniya-prezidenta-rk-v-apk-uvelichenieinvesticiy-i-rost-proizvodstva-produkcii-zhivotnovodstva10.12.2019.

2. Соколов В.И. Основы расчета и конструирования деталей и узлов пищевого оборудования / В.И. Соколов. – М.: Машиностроение, 1970. – 443 с.

3. Соколов В.И. Основы расчета и конструирования машин и аппаратов пищевых производств / В.И. Соколов. – М.: Колос, 1992. – 400 с.

4. Соколов В.И. Современные промышленные центрифуги / В.И. Соколов. – М.: Машиностроение,1967. – 522 с.

5. Соколов В.И. Центрифуги. Процессы центрифугирования и современные конструкции центрифуг) / В.И. Соколов. – М.: Машиностроение, 1980. – 320 с.

6. Соколов В.И. Центрифугирование / В.И. Соколов. – 1976. – М.: Химия,1986 – 485 с.

7. Дытнерский С.А. Процессы и аппараты химической технологии / С.А. Дытнерский. – 2 изд. – М.: Химия, 2002 – 226 с.

8. Касаткин А.Г. Основные процессы и аппараты химической технологии / А.Г. Касаткин. – М., Химия, 1973. – 752 c.

9. Пелеев А.И. Технологическое оборудование предприятий мясной промышленности / А.И. Пелеев. – М.: Агропромиздат, 1983. – 715 c.

10. Фёдоров Н.Е. Методы расчётов процессов и аппаратов пищевых производств. – Н.Е. Федоров. – М.: Пищевая промышленность. – 1967. – 325 с.

11. Дытнерский Ю.И. Основные процессы и аппараты химической технологии / Ю.И. Дытнерский. – М.: Химия, 1991. – 194 с.

12. Павлов Н.Е. Примеры и задачи по курсу процессов и аппартов химической технологии / Н.Е. Павлов, М.И. Романков, А.Н. Носков. – Л.: Химия, 1981. – 514 с.

13. Структурно-механические характеристики пищевых продуктов / А.В. Горбатов и др. – М.: Легкая и пищевая промышленность, 1982. – 296 с.

14. Расчет кинематических параметров процесса центрифугирования / М.К. Шаяхметова и др. // Вестник университета имени Шакарима. Серия технических науки. – 2023. – № 1(10). – С. 5-11.

15. Усовершенствование центрифуги для разделения жира от шквары / М.К. Шаяхметова и др. // Вестник Алматинского технологического университета. – 2023. – № 2(10). – С. 56-63.

16. Критериальное уравнение для оптимизации режимов работы фильтрующей центрифуги / М.К. Шаяхметова и др. // Вестник Евразийского национального универитета имени Л.Н. Гумилева. Серия «Технические науки и технологии». – 2024. – № 1(146). – С 132-150.