СОРГО ӨСІМДІГІН ӨСІРУДЕГІ ЗЕРТТЕУ ӘДІСТЕРІ

Мақалада сорго өсімдігін өсіру, топырақ және тұқымды егіске дайындау әдістерін қалай пайдалану керектігі қарастылылады. Сорго өсімдігінен қантты зат алумен қатар, қалған қалдықты малға сүрлем ретінде жіберуге болады. Қант соргосы негізінен 3 бағытта өнім алу үшін қолданылады: тағам өндірісі, жануарларға сүрлем және биоэнергетика. Бұл жағдай сорго өсімдігін өсіру қаншалықты тиімді екенін көрсетеді.

Сорго егілетін егіс алқабындағы барлық агротехникалық шаралар арамшөптердің көзін жою, ылғалды жинау және топырақ бетінің тегістелуіне қарай бағытталуы қажет. Сорго егілетін жерге алдынғы егілген өсімдіктер жарма және отамалы дақылдар болуы мүмкіндігі айтылады.

Сонымен қатар, топырақтың ластануына байланысты 6-8 см дискілі аудару егін алқабы арамшөптерден таза немесе біржылдық ластану немесе 8-10 см үйіндісіз соқалы аудару егін алқабы тамыр арқылы таралған арамшөптер немесе екі жылдық арамшөптермен ластанған болуы мүмкін. Жер жыртуды тармалармен 10-12 күн өткеннен кейін, 25-27 см тереңдікте жүргізілетіні айтылған. Сорго дәндерін егудегі агротехниканың ең басты әдісі дәндерді себудің оптималды тереңдігін білу болып табылады. Дәндерді 5-6 см тереңдікке ылғал егіс алқабына егілуі тиіс. Бір өсімдіктің қоректену аумағы 70 х 15 немесе 35 х 30 см болуы тиіс.

Қоршаған ортаның қолайлы жағдайларында (ауаның оптималды температурасында және жердің ылғалдылығы) өскіндер егілген күннен 6-8 күн өткен соң өскіндер шығады, кейінгі 25-30 күнде соргоның жер асты бөлімі өте баяу өседі,сондықтан өсу қабілеті жоғары арамшөптермен ығыса бастайды. Егістікке жағдай жасау жерді жыртуға негізделеді. Вегетациялық кезеңде жерді 3 реттен кем емес жырту қажет.

1. Телих, К.М. Выращивание сахрного сорго // Кукуруза и сорго – 2004. − № 5.1. С. 18-20.

2. Сорго сахарное (Sorghumsacchartum). Резервная культура для производства сахара и не только // Земледелие 01.02.2012 http.//sweetsorghum.ru

3. Сапронова, Л.А., Ермолаева, Г.А. Карамельная масса на основе сиропа сахарного сорго// Пищевая промышленность. – 2012 − № 4.

4. A.I. Iztaev, N.B. Dautkanov, D.R. Dautkanova, M.T. Yerbulekova, B.O. Toxanbayeva/ New Natural Sugar Substitute in Baking Industry/5 th World Engineering Congress 2013. − Islamabad Pakistan,2013. − P.6.

5. Петров, Н.Ю., Ефремова, Е.Н., Федорова, В.А. Величина структурных показателей урожая сахарного сорго // Вестник Иркутской государственной сельскохозяйственной академии. − 2012. − № 50. − С. 23-30.

6. Изтаев, А.И., Даутканова, Д.Р., Даутканов, Н.Б. Ербулекова, М.Т. / Способ производства сахарного сиропа из сорго.- Известия НАН РК, № 4. − 2015. −серия Аграрных наук, С.112-117.

7. Изтаев, А.И., Даутканова, Д.Р., Даутканов, Н.Б. Ербулекова, М.Т. / Исследование качественных показателей фильтрующих и обесцвечивающих порошков.- Известия НАН РК, №4.2015серия Аграрных наук, С.98-111.

8. Исаков, Я.И. Характеристика сорта сахарного сорго Зерноградский янтарь /Я.И. Исаков, Н.Г. Гурский, В.И. Бескровный. − Зерноград, 2004.

9. Костылева Л.М. Селекционная ценность исходногоматериала зернового и сахарного сорго: дис. ... канд. селхоз. наук 06.01.05: защищена 12.01.07/ Костылева Людмила Михайловна; Азово-Черноморская Государственная Агроинженерная Академия. – Зерноград 2007. – 156 с.

10. Костылев, П.И. Изучение сортообразцов зернового сорго пищевого направления по урожайности зерна и другим хозяйственно-биологическим характеристикам / П.И. Костылев, Л.М. Костылева // Материалы науч. конференции.- Зерноград, 2001. − Вып.З. − С.34-36.