ЭЛЕКТРОЛИТТІК ПЛАЗМАЛЫҚ ШЫҢДАУДЫ ҚОЛДАНУ АРҚЫЛЫ 20ГЛ БОЛАТТЫҢ ӨНІМДІЛІК ҚАСИЕТТЕРІН ЖАҚСАРТУ

Мақалада электролиттік плазманың қатаюының (ЭПҚ) 20GL болатының қасиеттеріне әсері зерттеледі. Жұмыс машина жасау және құрылыс өнеркәсібі үшін маңызды мәселені шешуге бағытталған - электролиттік плазманы шыңдаудың жоғары тиімді және салыстырмалы түрде жаңа әдісін қолдану арқылы 20GL шойын болаттан жасалған бөлшектердің қызмет ету мерзімін арттыру. Материалдың микроқаттылығын және коррозияға төзімділігін арттыратын өңдеу режимдері тәжірибе жүзінде анықталады. ЭПҚ бетінің сипаттамаларын жақсарта отырып, майда түйіршікті құрылым мен оксидті қабықтың пайда болуына ықпал ететіні анықталды. Әртүрлі ЭПҚ режимдеріндегі үлгілердің құрылымы мен қасиеттері туралы салыстырмалы деректер берілген. Оңтайлы шыңдау режимі (кернеу ~300 В, ұстау уақыты 8-10 с) 20GL болаттан жасалған құйылған бөлшектер үшін ұтымды таңдау болып табылады, жоғары қаттылық параметрлеріне қол жеткізу және коррозия белсенділігінің салыстырмалы түрде аз өсуі арасындағы тепе-теңдікті қамтамасыз етеді. ЭПҚ әдісі дәстүрлі термиялық өңдеуге балама ретінде өнеркәсіпте жоғары қолдану мүмкіндігін көрсетті. Зерттеу нәтижелері 20GL болатты термиялық өңдеу әдістерін жетілдіреді, бұл машина жасауда, көлік құралдарында және ілеспе салаларда қолданылатын материалдардың пайдалану сипаттамаларын жақсартуға ықпал етеді. Электролиттік плазмалық қатайтуды қолдану болатты өңдеуге кететін уақыт пен энергия шығындарын азайтуға және процестің өзінің тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді.

1. Современные методы упрочняющей обработки поверхностей сталей / Ж.Т. Байжан и др. // Вестник Кокшетауского университета им. Ш. Уалиханова. – 2021. – [Электронный ресурс]. – URL: https://tech.vestnik.shakarim.kz/jour/article/view/1369 (дата обращения: 01.02.2025).

2. Сатбаева З.А. Структурообразование в легированных сталях при электролитно-плазменном поверхностном упрочнении: дис. PhD: 6D060400 / Сатбаева Зарина Аскарбековна; ВКУ им. С. Аманжолова; науч. конс. М.К. Кылышканов, Б.К. Рахадилов. – Усть-Каменогорск, 2024. – 119 с. [Электронный ресурс]. – URL: https://vku.edu.kz/wp-content/uploads/2024/04/ДИССЕРТАЦИЯ.pdf (дата обращения: 01.02.2025).

3. Ахметов Р.К. Электролитно-плазменное упрочнение деталей из сталей средней углеродистости / Р.К. Ахметов, А.А. Бейсенгалиев // Научный журнал НЯЦ РК. – 2023. – [Электронный ресурс]. – URL: https://journals.nnc.kz/jour/article/view/107 (дата обращения: 01.02.2025).

4. Самотугин С.С. Влияние режима предварительной объёмной закалки на свойства инструментальных сталей при плазменном упрочнении / С.С. Самотугин, О.Ю. Нестеров, Т.А. Кирицева // CyberLeninka: электронная библиотека научных статей. – 2017. – [Электронный ресурс]. – URL: https://cyberleninka.ru/article/n/vliyanie-rezhima-predvaritelnoy-obemnoy-zakalkina-svoystva-instrumentalnyh-staley-pri-plazmennom-uprochnenii.

5. Смагулов А.А. Технологические особенности электролитно-плазменной закалки машиностроительных деталей / А.А. Смагулов, М.К. Сейтимов, А.К. Кусайынов // Известия вузов. Машиностроение. – 2022. – № 6. – С. 15-21.

6. Satbaeva Z.A. Improvement of corrosion and wear properties of carbon steels by plasma electrolysis / Z.A. Satbaeva, A.V. Yakovlev // Surface Engineering. – 2020. – Vol. 36(5). – P. 421-429.

7. Рахадилов Б.К. Электролитно-плазменное упрочнение стали 20ГЛ: структура и свойства / Б.К. Рахадилов, М.Д. Асин, М.С. Жусупханов // Материалы международной научной конференции. – 2022. – С. 55-62.

8. Федоров Е.А. Оценка износостойкости электролитно-плазменных покрытий на литой стали / Е.А. Федоров, Н.В. Токарев, В.П. Боброва // Трение и износ. – 2019. – № 2. – С. 78-84.

9. Amrenova A.K. Electrophysical parameters of plasma-electrolytic treatment of low-alloy steels / A.K. Amrenova, A.B. Daulet, B.K. Sarmanov // IOP Conference Series: Materials Science and Engineering. – 2021. – Vol. 1026. – P. 12-18.

10. The impact of technological parameters of electrolytic-plasma treatment on the mechanotribological properties of steel 45 / M.R. Bayati et al // AIMS Materials Science. – 2024. – 11(4). – P. 666-683.

11. The cathodic electrolytic plasma hardening of the 20Cr2Ni4A chromium–nickel steel / B.K. Rakhadilov et al // J. Mater. Res. Technol. – 2020. – № 9(4). – P. 6969-6976.

12. Tyurin Yu.N. Specific features of electrolytic-plasma quenching / Yu.N. Tyurin, A.D. Pogrebnyak // Technical Physics. – 2002. – № 47(11). – P. 1463-1464.

13. Oxy-nitriding AISI 304 stainless steel by plasma electrolytic surface saturation / H. Pérez et al // Metals. – 2023. – № 13(2). – Art. 309.

14. Electrolytic plasma processing – an innovative treatment for surface modification of 304 stainless steel / W. Gui et al // Sci. Rep. – 2017. – vol. 7, Art. 308.

15. Low voltage environmentally friendly plasma electrolytic oxidation process for titanium alloys / F. Hou et al // Sci. Rep. – 2022. – vol. 12, Art. 6037.