ЭЛЕКТРОЛИТТІК-ПЛАЗМАЛЫҚ БЕРІКТЕНДІРУДІҢ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ ТЕХНИКАСЫНЫҢ ПАЙДАЛАНУ СИПАТТАМАЛАРЫНА ӘСЕРІ

Осы жұмыста ауыл шаруашылығы техникасында қолданылатын 45 атты болатының пайдалануына және механикалық қасиеттерін арттыру мақсатында қолданылатын электролиттік-плазмалық беріктендіру (ЭПБ) әдісі зерттелді. Эксперименттік зерттеулер нәтежиесінде келесіі өңдеу режимі жүргізілді: кернеу 320 В, ток күші 50 А және әсер ету уақыты 9 секунд. Микроқұрылымдық талдау нәтижесінде қалыңдығы 500-550 мкм мартенситтік қабаттың қалыптасқаны анықталды, бұл болаттың микрокаттылығын 200 HV-ден 685 HV-ге дейін, яғни 3,4 есеге арттырды. Құрылымдық зоналық бөліну айқындалды және қалыңдығы 500 мкм шынықтырылған қабат, 200-250 мкм термиялық әсер ету аймағы және негізгі матрицасы көрсетілген. Зерттеу нәтижелері бойынша ЭПБ әдісінің ауыл шаруашылығы техникасының жұмысшы элементтерін беріктендіруде жоғары тиімділігі мен сенімділігін көрсетті. Бұл технологияны енгізу қосалқы бөлшектерді ауыстыру шығындарын 30–35%-ға төмендетуге, жабдықтарды пайдалану тиімділігін арттыруға және отандық ауыл шаруашылығы машина жасау саласының дамуына ықпал етуге мүмкіндік береді. Электролиттік-плазмалық беріктендіру (ЭПБ) кезінде улы емес 20%-тік натрий карбонат ерітіндісін қолдану арқылы электр тоғының ұяшықта біркелкі таралуын қамтамасыз етіп қана қоймай, үлгінің оңтайлы салқындату жылдамдығына қол жеткізуге көмегін тигізді.

1. Proskurin A.I. Technical maintenance and repair of automobiles at service enterprises / A.I. Proskurin, R.N. Moskvin, A.A. Kartashov // Textbook. – 2014.

2. Lyandenbursky V.V. Improvement of turbocharger diagnostics for mobile machinery engines / V.V. Lyandenbursky, A.P. Inshakov, I.I. Kurbakov // Monograph. – 2015.

3. Influence of surface roughness on wear resistance of machine parts / S.E. Negmatullaev et al // Barqarorlik va yetakchi tadqiqotlar onlayn ilmiy jurnali. – 2022. – P. 505-509.

4. Gubasheva A.M. Problems of agricultural machinery storage in the Republic of Kazakhstan / A.M. Gubasheva, L.G. Knyazeva, V.D. Prokhorenkov // Science in Central Russia. – 2014. – № 6. – P. 38-48.

5. Development and management strategy of associated logistics centers in regions / G. Zhanbirov et al // Bulletin of KazATC. – 2023. – Vol. 126, № 3. – P. 82-90.

6. Verkhorubov V.S. Influence of plasma melting on wear resistance of metallization coatings of the Fe-C-Cr-Ti-Al system / V.S. Verkhorubov // PhD thesis in Technical Sciences: 05.02.10. – 2015. 7. Bekbosynov S. Improving the level of material and technical support for grain farming / S. Bekbosynov, I. Mizanbekov // Strategic directions for the development of the agro-industrial complex. – 2022. – P. 93-100.

7. Kazakhstan R. Program for the development of the agro-industrial complex in the Republic of Kazakhstan for 2013-2020 «Agrobusiness-2020» [electronic resource] [adopted by the Government on February 18, 2013 No. 151] //URL: http://adilet.zan.kz/rus/docs P. – Vol. 1400000750.

8. Shuvalov A.S. Agricultural production through leasing mechanisms (based on materials from the Tver region).

9. Belousova S.V. Regional food security: formation and implementation problems (based on the example of the Irkutsk region) / S.V. Belousova // Economics Profession Business. – 2022. – № 4. – P. 30-40.

10. Modern trends in the development of energy economics / E.G. Ponomarenko et al. – 2023.

11. Application of electrolytic plasma hardening to improve the properties of machine parts made of steel 45 / R.K. Kusainov et al // Bulletin of Shakarim University. Technical Sciences Series. – 2024. – № 3 (15). – P. 62-70.

12. Electrolytic Plasma Nitriding of Medium-Carbon Steel 45 for Performance Enhancement / Z. Satbayeva et al // Crystals. – 2024. – Vol. 14, № 10. – P. 895.

13. Application of sodium carbonate-based electrolyte for electrolytic plasma surface hardening of steel 45 / B. Rakhadilov et al // Bulletin of Shakarim University. Technical Sciences Series. – 2024. – № 3(15). – P. 414-424.

14. Electrolytic plasma surface hardening of a steel applicator for liquid fertilizers / B.K. Rakhadilov et al // Bulletin of Shakarim University. Technical Sciences Series. – 2024. – Vol. 1, № 2 (14). – P. 325-334.

15. Tilabov B.K. Nitrocarburizing of needle sprockets made of carbon steel and their subsequent hardening and low-temperature tempering / B.K. Tilabov, U.E. Normurodov // Universum: Technical Sciences. – 2021. – № 2-4(83). – P. 21-24.

16. Serebrovsky V.I. Study of the influence of chemical-thermal treatment on the properties of electroplated coatings / V.I. Serebrovsky, E.S. Kalutsky, O.S. Sernikova // Modern problems and directions of agro-engineering development in Russia. – 2022. – P. 195-199.

17. Thermal treatment of disc saw teeth for fiber-processing machines / A.S. Abrorov et al // Arkhivariyus. – 2021. – Vol. 7, № 1(55). – P. 21-25.

18. Surface Modification of Chromium–Nickel Steel by Electrolytic Plasma Nitriding Method / Z. Satbayeva et al // Crystals. – 2024. – Vol. 14, № 9. – P. 759.

19. Influence of electrolyte composition on microstructure, phase composition and performance properties of steel 45 after electrolytic plasma nitriding / Z.A. Satbayeva et al // Bulletin of Shakarim University. Technical Sciences Series. – 2024. – № 3 (15). – P. 405-414.

20. Electrochemical and transport characteristics of membrane systems during electro-nanofiltration separation of solutions containing ammonium nitrate and potassium sulfate / S.I. Lazarev et al // Electrochemistry. – 2021. – Vol. 57, № 6. – P. 355-376.

21. Kupryashov A.V. Electrochemical method for obtaining fine-dispersed graphite filler for composite multifunctional coatings: PhD thesis – Siberian Federal University, 2023.

22. Microstructure evolution and mechanical properties degradation behavior of nuclear power pressure vessel steel induced by prolonged thermal aging / T. Wang et al // Journal of Materials Research and Technology. – 2025. – Vol. 34. – P. 2740-2753.