ЭЛЕКТРОЛИТТІК-ПЛАЗМАЛЫҚ ҚАТАЙТУДЫ ҚОЛДАНУ АРҚЫЛЫ 45 МАРКАЛЫ БОЛАТТАН ЖАСАЛҒАН МАШИНА БӨЛШЕКТЕРІНІҢ ҚАСИЕТТЕРІН ЖАҚСАРТУ

Бұл зерттеуде электролиттік-плазмалық шынықтырудың (ЭПШ) 45 болаттың қасиеттеріне әсері зерттелді, ол дайын өнімді шығарудың алдында қолданылатын дәстүрлі термиялық өңдеу әдістеріне балама бола алады. Жүргізілген эксперименттердің нәтижелері бойынша ЭПШ қолданғаннан кейін 45 болаттың механикалық және пайдалану қасиеттері айтарлықтай жақсарғаны анықталды. Машина жасау мен ауыл шаруашылығы техникасын өндіруде өзінің беріктігі мен ұзақ мерзімділігімен танымал 45 болат ЭПШ өңдеуден кейін көрсеткіштерін айтарлықтай арттырды. Атап айтқанда, электролиттік-плазмалық шынықтыру әдістерін қолданғаннан кейін 45 болаттың қасиеттері едәуір жақсарғаны байқалды, себебі үлгілердің қаттылығы 3,1-3,62 есеге артты, ал тозуға төзімділігі 7 есеге өсті. Сонымен қатар, зерттеуде ұсынылған өңдеу әдісінің экономикалық тиімділігі көрсетілді, ол ЭПШ-ті енгізу материалдарға шығындарды айтарлықтай азайтуға, өнімнің қызмет ету мерзімін ұзартуға және энергия шығындары мен шығарындыларды қысқарту есебінен өндірістің экологиялық көрсеткіштерін жақсартуға әкелуі мүмкін екенін дәлелдеді. ЭПШ кезінде 20%-дық натрий карбонатының улы емес ерітіндісін қолдану электр тогының ұяшықта біркелкі бөлінуіне ықпал етті, сонымен қатар үлгінің оңтайлы салқындау жылдамдығына қол жеткізуге мүмкіндік берді.

1. Куликов И. Электролитно-плазменная обработка материалов / И.С. Куликов, С.В. Ващенко, А.Я. Каменев; Национальная академия наук Беларуси; Объединенный институт энергетических и ядерных исследований «Сосны». – Минск: Беларуская навука, 2010. – 231 с.

2. Модификация поверхности стали 30ХГСА с применением электролитно-плазменного термоциклического упрочнения / Б.К. Рахадилов и др. // Новые материалы и технологии: порошковая металлургия, композиционные материалы, защитные покрытия, сварка. – 2022. – С. 610-616.

3. Rakhadilov B. et al. The impact of technological parameters of electrolytic-plasma treatment on the changes in the mechano-tribological properties of steel 45 //AIMS Materials Science. – 2024. – Т. 11. – №. 4. – С. 666-683.

4. Рахадилов Б.К. Исследование износостойкости поверхностного слоя стали 40хн после электролитно-плазменного воздействия / Б.К. Рахадилов, Ж.Б. Сагдолдина, А.Б. Кенесбеков // Научно-технический задел – основа эффективного инновационного развития. – 2018. – С. 48.

5. Скаков М.К. Моделирование формирования парогазовой оболочки в процессах катодного нагрева конструкционных сталей / М.К. Скаков, Л.Г. Журерова, Л.А. Ерыгина // ВосточноКазахстанский государственный технический университет им. Д. Серикбаева. – 2013.

6. Структурное превращение в стали 20ГЛ после электролитно-плазменной поверхностной закалки / Б.К. Рахадилов и др. // Вестник НЯЦ РК. – 2018. – № 3. – С. 99-102.

7. Морозов В.П. Влияние колебательного механизма кристаллизации на процесс измельчения первичной структуры металла шва и зоны термического влияния / В.П. Морозов // Машиностроение и компьютерные технологии. – 2010. – № 09. – С. 1.

8. Чудина О.В. Конструкционные материалы для транспортных средств специального назначения: уч. пособие / О.В. Чудина, М.П. Малиновский. – М.: МАДИ, 2020. – 232 с.

9. Пат. RU 2002119410, МПК E04B 2/56. Конструкционные панели обшивки / Тоньян Т.Д. и др.; заявитель и патентообладатель Юнайтед Стейтс Джипсум Компани (US); заявл. 2001.11.16; опубл. 2004.02.20.

10. Кайратулы Ш. Влияние термической обработки на структуру и свойства отливок из стали 20ГМЛ: магистерская диссертация / Ш. Кайратулы; ТПУ, ИШНПТ, Отделение материаловедения (ОМ); науч. рук. И.Л. Стрелкова. – Томск, 2022.

11. Погребняк А.Д. Электролитно-плазменная технология для нанесения покрытий и обработки металлов и сплавов / А.Д. Погребняк, А.Ш. Каверина, М.К. Кылышканов // Физикохимия поверхности и защита материалов. – 2014. – Т. 50, № 1. – С. 72-88.

12. Мусихин С.А. Влияние химической неоднородности среднеуглеродистых низколегированных сталей на формирование структуры и комплекса свойств при термическом воздействии: дис. ... канд. тех. н.: 05.16.01. – Екатеринбург, 2015. – 24 с.