ЛИОФИЛЬДІКЕПТІРІЛГЕН КҮЙДЕГІ МИКРОАҒЗАЛАР ДАҚЫЛДАРЫНЫҢ САҚТАЛУ ҰЗАҚТЫҒЫНЫҢ ӘСЕРІН БАҒАЛАУ

Өндірістік биотехнологияның дамуы микроағзалардың дақылдары сияқты нысанды ресурстарды қолдануға негізделген. Микроағзалар дақылдарының жинағында ғылыми-зерттеу жұмыстарында және қолданбалы жұмыстарда қолданылатын штаммдар болады. Өндірістік микроағзалар ресурстарының кеңеюі, оларды сақтау әдістерін жетілдіру және биоөнімділік қасиеттерін жақсарту микроағзалар жинағының өзекті міндеті болып табылады. Бұл жұмыста біз 10 жыл бұрын лиофильді кептіру әдісімен сақтауға қалдырылған жинақтағы дақылдардың морфодақылды сипаттамалары мен максималды өміршеңдік көрсеткішіне зерттеу жүргіздік. Зерттеу жұмысы аталған әдіс пен қолданылған қорғаныш ортасының тиімділігін бағалау мақсатымен жүргізілді. Зерттеу нысаны бактериялардың, саңырауқұлақтардың, ашытқылардың және актиномицеттердің әр түрлі таксономиялық топтарының 32 штаммдары болды. Қорытындысында келесі нәтижелерді алдық: реактивациядан кейін 2 дақыл өсім бермеді, 30 дақыл өздерінің төлқұжаттық сипаттамаларына сәйкес және өндірістік дақылдарға рұқсат етілген 10⁶ КОЕ/мл: 10⁸-10¹⁰ КОЕ/мл ден көп өміршеңдік көрсеткішіне ие. Алынған мәліметтер лиофильдеу әдісімен сақтаудың және желатинде, сахарозада және майсыздандырылған сүтте қолданылатын қорғаныш орталарының тиімділігін растайды. Зерттеу нысандары адам өмірінің әр түрлі салаларында қолданысқа ие бола алады.

1. Васильев Д.А. История микробиологии: Курс лекций / Д.А. Васильев, Н.А. Феоктистова, С.Н. Золотухин. – Ульяновск, 2007. – 74 с.

2. Алмагамбетов К.Х. О создании коллекции микроорганизмов для биотехнологии / К.Х. Алмагамбетов, А.Р. Кушугулова, С.С. Ануарбекова // Биотехнология. Теория и практика. – 2001. – № 3-4. – С. 96-97.

3. Коскараева Ш.С. Основы распространенных методов хранения культур микроорганизмов (обзор) / Ш.С. Коскараева, С.С. Ануарбекова // Вестник ЕНУ им. Л.Н. Гумилева. – 2017. – Часть 2. – С. 133-141.

4. Robert J. Heckly. Preservation of Bacteria by Lyophilization / Robert J. Heckly. // Advances in Applied Microbiology. – 1961. – Vol. 3. – P. 1-76.

5. Effect of cryopreservation and lyophilization on viability and growth of strict anaerobic human gut microbes / Lea Bircher, Annelies Geirnaert, Frederik Hammes et al // Microb Biotechnol. – 2018. – Vol. 11(4). – Р. 721-733.

6. Preservation of micro-organisms by drying; A review / C.A. Morgan, N. Herman, P.A. White, G. Vesey // Journal of Microbiological Methods. – 2006. – Vol. 66, Issue 2. – P. 183-193.

7. Похиленко В.Д. Методы длительного хранения коллекционных культур микроорганизмов и тенденции развития / В.Д. Похиленко, А.М. Баранов, К.В. Детушев // Известия ВУЗ. Поволжский регион. Медицинские науки. – 2009. – № 4(12). – С. 99-121.

8. Руководство к практическим занятиям по микробиологии // Под ред. Н.С. Егорова. – М.: Московский Университет, 1995. – 220 с.

9. Лабинская А.С. Микробиология с техникой микробиологических исследований / А.С. Лабинская. – М.: Медицина, 1978. – 392 с.

10. Phillips Th. How Lyophilization Preserves Biological Material [Electronic resource] / Th. Phillips. – 2020: thoughtco.com/lyophilization-preserving-biological-material-375590.

11. Хоулт Дж. Определитель бактерий Берджи: в 2-х т., пер. с англ. / под ред. Дж. Хоулта, Н. Крига, П. Снита и др. – М.: Мир, 1997. – 800 с.

12. Improving survival and storage stability of bacteria recalcitrant to freeze-drying: a coordinated study by European culture collections / J. Peiren et al // Appl Microbiol Biotechnol. – 2015. – Vol. 99. – P. 3559-3571. https://doi.org/10.1007/s00253-015-6476-6.

13. Kupletskaya M.B. Viability of lyophilized microorganisms after 50-year storage / M.B. Kupletskaya, A.I. Netrusov // Microbiology. – 2011. – Vol. 80 – P. 850-853. https://doi.org/10.1134/S0026261711060129.

14. Жураева Р.Н. Влияние длительного хранения на сохранность пробиотических свойств молочнокислых бактерий / Р.Н. Жураева, Л.И. Зайнитдинова, Р.Б. Эргашев / Мат. Междунар. н.-практ. конф. «Фундаментальные и прикладные аспекты микробиологии в науке и образовании». – Рязань, 2022. – С. 18-20.

15. Отработка условий лиофильного хранения азотфиксирующих микроорганизмов / Э. Нагызбеккызы и др. // Новости науки Казахстана. – 2014. – № 3(121). – С. 97-106.

16. Dietrich S. Optimization of a freeze-drying process for the biocontrol agent Pseudomonas spp. and its influence on viability, storability and efficacy / S. Dietrich, A.-P. Matos Da Silva, I.L. Bisutti // Biological Control. – 2016. – Vol. 94. – Р. 74-81. https://doi.org/10.1016/j.biocontrol.2015.12.004.

17. A strategy to promote the convenient storage and direct use of polyhydroxybutyrate-degrading Bacillus sp. JY14 by lyophilization with protective reagents / S.H. Kim et al // Microbial Cell Factories. – 2023. – Vol. 22, Article number: 184. https://doi.org/10.1186/s12934-023-02173-4.